На 9 јуни 2015 година се одржа редовна седница на Комитетот за оперативна монетарна политика на НБРМ, на која беа разгледани состојбите во домашната економија и во земјите од регионот, движењата на меѓународните и на домашните финансиски пазари и најновите макроекономски показатели

На 9 јуни 2015 година се одржа редовна седница на Комитетот за оперативна монетарна политика на НБРМ, на која беа разгледани состојбите во домашната економија и во земјите од регионот, движењата на меѓународните и на домашните финансиски пазари и најновите макроекономски показатели во контекст на поставеноста на монетарната политика.

Oцената на економските и на финансиските услови покажа дека постојната монетарна поставеност е соодветна, и беше одлучено на аукцијата да се понудат благајнички записи на ниво на износот којшто достасува (25.500 милиони денари), со непроменета каматна стапка од 3,25%.

Економијата и понатаму закрепнува со солидно темпо, во еден дел поддржана и преку кредитната активност на домашните банки. Економското закрепнување се одвива без ценовни притисоци. Ваквите движења упатуваат на постоење соодветен амбиент за одржливо закрепнување на приватниот сектор, при што повторно беше оценето дека преземените мерки на монетарната политика доволно ја поддржуваат домашната економија. Излегувањето од зоната на приспособлива монетарна политика во следниот период ќе зависи од промените во надворешната позиција на економијата и од ефектите врз девизните резерви.

Најновите макроекономски показатели не упатуваат на поголеми промени во амбиентот за водење на монетарната политика. Во однос на економската активност, индикативните високофреквентни податоци за првиот квартал на 2015 година упатуваат на продолжување на растот на домашната економија, што главно се согледува од податоците за активноста во индустрискиот сектор и во трговијата.

Последните инфлациски остварувања од мај покажуваат задржување на позитивната годишна стапка на промена втор месец последователно, и со тоа намалување на ризиците од продолженото намалување на цените. Во просек, во првите пет месеци од годината општото ниво на цени во домашната економија се намали за 0,5% на годишна основа. Просечното годишно намалување на инфлацијата во 2015 година во најголема мерка е резултат на пониските цени кај енергетската компонента на инфлацијата. Инфлациските остварувања засега се во рамки на проектираните. Последните оцени за надворешните претпоставки споредено со априлските проекции упатуваат на можност за помал пад на светската цена на нафтата, притоа оценувајќи и помали ценовни притисоци на светските цени на храната од оние коишто се очекуваа претходно. Честите промени во очекувањата за цените на примарните производи упатуваат на значителна неизвесност околу идното движење на овие производи и на голема можност за нагли промени кај овие категории.

Согласно со последните расположливи податоци, во периодот април - јуни 2015 година девизните резерви забележаа намалување, како што и се очекуваше во рамки на априлските проекции. На девизниот пазар НБРМ интервенира со мала продажба на девизи, што беше очекувано со оглед на исплатата на дивидендите кон странските акционери, што е вообичаено во овој период од годината. Во однос на расположливите индикатори за надворешниот сектор за вториот квартал, тие сè уште се недоволни за да можат да дадат прецизна слика за позицијата на билансот на плаќања во однос на проекцијата. Последните податоци за надворешната трговија заклучно со април навестуваат нешто повисок трговски дефицит, но периодот на оцена од еден месец е многу кус за да се дадат посигурни констатации во овој домен. Истовремено, нето-откупот од менувачкото работење заклучно со втората декада на мај, дава сигнал за нешто пониски приватни трансфери, во однос на очекуваните за вториот квартал согласно со априлската проекција. Анализата на показателите на адекватност на девизните резерви покажува дека тие и понатаму се движат во сигурна зона.

Во мај ликвидноста на домашните банки се намали под влијание на автономните фактори, во најголем дел како резултат на зголемената побарувачка на готови пари, при исплата на субвенции за земјоделство и на други сезонски ефекти. Банките го намалија износот на пласирани краткорочни вишоци во депозити кај Народната банка, додека на пазарите на пари беше регистрирана зголемена трговска активност и натамошно намалување на каматните стапки.

Во однос на кредитниот пазар, првичните податоци за мај покажуваат солиден раст на кредитите на месечна основа, со што се задржува континуитетот на поволни поместувања на овој сегмент. Годишната стапка на раст на вкупните кредити во мај изнесува 9,5% и е над проекцијата за вториот квартал на 2015 година. Во однос на депозитниот потенцијал, во мај е остварен месечен пад на вкупните депозити, како резултат на падот на депозитите на претпријатијата и на депозитите на населението. И покрај месечното намалување на депозитната база, коешто е вообичаено во овој период на годината, на годишна основа вкупните депозити продoлжија да растат, со годишна стапка на раст од 8,4%. Сепак, динамиката на раст на депозитите засега е послаба споредено со проектираната во рамки на априлскиот циклус проекции.

Состојбите на девизниот пазар во мај беа релативно стабилни и главно поврзани со исплата на дивидендите кон странство. Потребата за девизи банките ја надоместија од сопствени извори, при што Народната банка не интервенираше со банките-поддржувачи. Од почетокот на годината до мај се забележува подобрување на остварувањата на девизниот пазар на годишна основа. Вкупната нето-продажба на девизи на банките на клиентите за првите пет месеци од годината е пониска за околу 60 милиони евра од нето-продажбата остварена во истиот период во минатата година. Ваквиот тренд пред сѐ се должи на подобрите остварувања на девизниот пазар на банките со фирмите, односно на повисоките девизни приливи од извозот на новите капацитети од слободните економски зони и надвор од нив, потоа на девизните приливи поврзани со реализацијата на капиталните инфраструктурни проекти, но и заради намалениот одлив на девизи заради пониската цена на нафтата и понискиот увоз на електрична енергија. 

Во евро-зоната, во мај Европската централна банка продолжи со откупот на хартии од вредност, што влијаеше за подобрување на финансиските услови. Годишната стапка на инфлација за мај се придвижи во позитивна насока од 0% на 0,3%, а во нагорна линија беше ревидирана и проекцијата до крајот на 2015 година. Преговорите помеѓу Грција и кредиторите продолжија, но напредокот за постигнување договор за исполнување на краткорочните финансиски обврски на земјата и натаму е проследен со неизвесност. Состојбите во оваа земја кон крајот на месецот придонесоа за поголема нестабилност на меѓународните финансиски пазари, од аспект на приносите на финансиските инструменти и на валутните паритети. При дивергентни остварувања кај макроекономските показатели во САД, пазарните учесници и натаму се фокусирани на моментот кога ФЕД првпат, по подолго време, ќе ги зголеми каматните стапки. Според официјалните претставници на оваа централна банка, се очекува нормализирање на монетарната политика до крајот на годината, доколку економијата продолжи да зајакнува со предвидената динамика.

Општо земено, најновите оцени на НБРМ не упатуваат на големи промени во амбиентот за спроведување на монетарната политика. Показателите за адекватност на девизните резерви и натаму остануваат во сигурна зона. Економскиот раст е солиден и нема ценовни притисоци. Движењата на кредитниот пазар веќе подолг период генерално  се поволни, укажувајќи на релативно ефикасна трансмисија на досегашните монетарни мерки врз кредитната активност и постабилни очекувања на домашните банки. При вакви економски услови, НБРМ во следниот период главно ќе биде насочена на следење на остварувањето на проектираната патека на девизните резерви и случувањата на девизниот пазар и ќе ја приспособува монетарната политика соодветно на тоа.

Ризиците во овој период се комбинација на надворешни ризици и ризици предизвикани од домашните политички случувања. Притоа, гледано од аспект на надворешните ризици, во овој период повторно се актуализираат проблемите со должничката криза на Грција, што ја нагласува присутната неизвесност во окружувањето. Во однос на домашните ризици, иако засега не се регистрирани неповолни ефекти од овие случувања врз економијата, сепак одредени показатели даваат првични неповолни сигнали, што упатува на потреба од поголема внимателност и следење на сите текови.

НБРМ ќе продолжи внимателно да ги следи идните макроекономски движења и евентуалното остварување на ризиците и соодветно на тоа, ќе ја приспособува монетарната политика.

Кабинет на гувернерот