Këshilli i Bankës popullore zhvilloi mbledhjen e tij të pesëmbëdhjetë

Këshilli i Bankës popullore sot zhvilloi mbledhjen e tij të pesëmbëdhjetë në të cilën u shqyrtua Raporti për rreziqet në sistemin bankar në tremujorin e tretë të vitit 2017, ku u konstatua se edhe në tremujorin e tretë të vitit u ruajt stabiliteti dhe rezistenca e sistemin bankar, që në radhë të parë bazohet në pozitën e kënaqshme likuide dhe aftësinë e lartë paguese dhe stabile, edhe pse arritjet tek aktivitetet themelore bankare, kreditore dhe depozituese janë akoma të dobëta.  

Në tremujorin e tretë të këtij viti, në kushte të stabilizimit gradual të pritjeve të subjekteve ekonomike të vendit, totali i aktiviteteve të sistemit bankar maqedonas vazhdoi të rritet, respektivisht regjistroi një rritje tremujore prej 0.2%, por më të ngadalësuar në raport me tremujorin paraprak dhe në raport me periudhën e njejtë të vitit të kaluar. Pas rritjes minimale të aktivitetit depozitues tek bankat në tremujorin e dytë të vitit 2017, rritja e depozitave të subjekteve jofinanciare në tremujorin e tretë të vitit u përshpejtua, por rritja është akoma modeste dhe kap shumën prej 0.4%. Rritja e depozitave është si pasojë e depozitave të amvisërive, gjatë reduktimit të mëtejshëm të depozitave të korporatave. Prirja për kursime në valutën e vendit, e cila u zvogëlua si pasojë e krizës politike në vend në vitin 2016, ngadalë kthehet, që shihet përmes rritjes modeste prej 0.2% të depozitave të amvisërive në denarë. Në përgjithësi, rritja modeste e aktiviteteve të bankave e vërteton rëndësinë e depozitave për financimin e tyre, rritja e mundshme e së cilave varet shumë nga ndodhitë dhe ecuria e bankave në tregun e depozitave dhe ruajtjes së besimit tek deponentët e vendit.

Rritja kreditore vazhdoi edhe në tremujorin e tretë të vitit 2017 me 0.3%, por rritja është më e ngadalshme për 2.2% në krahasim me tremujorin paraprak. Rritja e aktivitetit kreditues del nga kreditë e amvisërive në denarë, gjatë një mbështetjeje të reduktuar kredituese për klientët e korporatave.

Në kushte të ndryshimeve modeste tek aktiviteti kreditues dhe depozitues, në tremujorin e tretë të vitit 2017, më të dukshme ishin ndryshimet të disa normave tjera të bilancit të bankave. Në anën e mjeteve, e dukshme është rritja prej 14% e vendosjeve afatshkurtra tek bankat e huaja, në të njejtën kohë duke ulur investimet në letra me vlerë prej -5.3%. Në anën e detyrimeve, rezultati më i lartë financiar në tremujorin e tretë të 2017, krahas rënies së tij në bazë mujore, e përcaktoi rritjen e totalit të potencialit financiar të sistemit bankar. Në të njejtën kohë, në tremujorin e tretë të vitit 2017, detyrimet ndaj subjekteve amë të bankave regjistruan rënie për -12.2% duke pasur parasysh natyrën e përkohshme të rritjes së këtyre detyrimeve të realizuara në tremujorin e dytë të vitit, për nevojat e pagesës së dividendës. 

Treguesit për materializimin e rrezikut kreditor u ruajtën në nivel stabil. Totali i kredive me probleme të sistemin bankar u zvogëlua për 2.0%, në bazë tremujore, që më së shumti është si pasojë i mbylljes së kërkesave me probleme të kompanive jofinanciare me marrjen e fondeve të cilat kanë qenë të vendosura si kolateral për ato kërkesa. Pesha e kredive me probleme në totalin e kredive të sektorit jofinanciarë regjistroi një reduktim tremujore prej 0.2 pikë përqindje dhe arriti nivelin prej 6.6%. Reduktimi i peshës së kredive me probleme në totalin e kredive ishte prezente në segmentin e kompanive jofinanciare dhe më 30 shtator të këtij viti ishte 10.4%, ku kreditë me probleme regjistruan rënie më të shpejtë tremujore në krahasim me reduktimin e aktivitetit kreditues të bankave ndaj këtyre klientëve. Kundrejt kësaj, kërditë me probleme të amvisërive regjistrojnë rritje të përshpejtuar e cila është prezente që nga fillimi i vitit 2017, që gjatë rritjes së njëkohësishme të kredive të zgjatura dhe të kredive ku vonesa është mes 60 dhe 90 ditëve, tregon për nevojën e monitorimit të kujdesshëm të këtij portofoli. Megjithatë, rritja më e lartë e kredive ndaj amvisërive e ruajti peshën e kredive me probleme në totalin e kredive në nivel stabil prej 2.6% më 30 shtator të këtij viti. Mbulimi i lartë i kredive me probleme me zhvlerësim të ndarë prej 78.3% me një vëllimi dhe kualiteti të kënaqshëm të mjeteve vetanake të bankave, i kufizon rreziqet nga mospagesa e plotë eventuale e këtyre kredive mbi pozicionet e aftësisë paguese të bankave.

Likuiditeti i sistemit bankar është në nivel të kënaqshëm, paraqitur përmes peshës relativisht stabile të mjeteve likuide në totalin e mjeteve dhe mbulimin e kënaqshëm të detyrimeve afatshkurtra dhe depozitave të amvisërive me mjete likuide. Në tremujorin e tretë të vitit 2017, në kushte të rritjes së ngadalësuar të totalit të burimeve të financimit, mjetet likuide të sistemit bankar maqedonas regjistruan zvogëlim modest për -0.5%. Rënia e vogël tremujore e mjeteve likuide shkaktoi zvogëlim minimal të treguesve për likuiditet të sistemit bankar, prezente vetëm tek treguesit për likuiditet në denarë. Kundrejt kësaj, në tremujorin e tretë të vitit 2017, u ngushtua hendeku ndërmjet mjeteve dhe detyrimeve në bazë të maturitetit të mbetur kontraktual, në pjesë më të madhe nga segmentet e analizuara të maturitetit, por më shumë në segmentin prej shtatë ditësh.

Treguesit për përfitueshmëri të sistemit bankar në nëntë muajt e partë të vitit 2017 vazhdojnë të jenë në nivel solid, edhe përkundër zvogëlimit të realizuar në krahasim me periudhën e njejtë në vitin 2016. Fitimi i sistemit bankar regjistroi rënie në bazë vjetore, për herë të parë pas rritjes së vazhdueshme gjashtë-vjetore e cila ishte veçanërisht e lartë në vitet e fundit. Rezultati i zvogëluar financiar është si pasojë e rritjes së harxhimit për zhvlerësim të mjeteve financiare si dhe rritjes së ngadalësuar të ardhurave neto të interesit, para së gjithash si pasojë e rënies më të madhe të të ardhurave neto të interesit nga kompanitë jofinanciare por edhe përshpejtimit të rëndësishëm të rritjes së këtyre të ardhurave nga amvisëritë. Prandaj, e pazakontë për sistemin tradicional bankar maqedonas, në tre tremujorët e parë të vitit 2017, të ardhurat e bankave jo nga interesi, veçanërisht të ardhurat neto nga provigjonet dhe kompensimet, kishin kontributin më të lartë prej dy të tretave në rritjen e totalit të të ardhurave të operacionit të rregullt. Megjithatë, bankat vazhdojnë të japin norma të lartë të rendimentit të kapitalit mesatar dhe mjeteve measatare, prej 12.6% dhe 1.4%, respektivisht. Gjithashtu, në bazë vjetore, efikasiteti operativ i bankave u përmirësua, ku kostot operative zënë gjysmën e totalit të të ardhurave nga operacioni, që është përmirësim për gjysmë pikë përqindjeje.

Treguesit e aftësisë paguese dhe kapitalizimit të sistemit bankar u zmadhuan në tremujorin e tretë të vitit 2017, që para së gjithash është si pasojë e rritjes së pozicioneve kapitale, në kushte të rritjes modeste ose edhe zvogëlimeve të kategorive individuale të aktiviteteve. Rritja e fondeve vetanake, për shkak të lëshimit të instrumenteve të reja të varura, gjatë zvogëlimit të njëkohësishëm të mjeteve të ponderuara sipas rrezikut, si pasojë nga aktiviteti më i vogël kreditues me kompanitë jofinanciare, mundësuan përmirësim të normës së mjaftueshmërisë së kapitalit në nivel prej 16.2%. Përpos detyrimit të përmbushjes së shtresë mbrojtëse të kapitalit, në pajtim me rregullativën, duke filluar më 30 shtator të këtij viti, bankat sistemisht të rëndësishme detyrohen të përmbushim së paku gjysmën e shtresës së përcaktuar mbrojtëse të kapitalit për bankat sistemisht të rëndësishme. Kjo shumë e shtresës mbrojtëse të kapitalit angazhoi 3.9% nga fondet vetanake të sistemit bankar. Rezultatet e stre-testit të kryer në këtë tremujor vërtetojnë stabilitetin e sistemit bankar dhe rezistencën e tij ndaj goditjeve, ku mjaftushmëria e kapitalit të sistemit bankar nuk do të zvogëlohet nën 8% gjatë asnjërit nga stimulimet e kryera.

Si pasojë e efekteve pozitive ndaj aktivitetit kreditues të bankave dhe ekonomisë së vendit në tërësi, në këtë mbledhje Këshilli vendosi përsëri të vazhdoi aplikimin e masës jostandarde për zvogëlim të bazës së rezervës së detyruar në denarë të bankave afariste për shumën e kredive të reja të eksportuesve neto dhe prodhuesve vendor të energjisë elktrike për dy vite tjera. Rrjedhimisht, pritet që bankat të vazhdojnë me mbëshetjen aktive kreditore të këtyre kompanive përmes një ofertë të gjërë të prodhimeve të reja kredituese dhe norma më të volitshme të interesit si pasojë e rritjes së mëtejshme të kontributit të këtij kreditimi për zmadhim të kredive të sektorit të korporatave në përgjithësi.

Në mbledhje u shqyrtuan dhe miratuan edhe Politikat themelore për regjistrat kontabël dhe raportim financiar të Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë, me qëllim të pajtueshmërisë me Standardin Ndërkombëtar për Raportim Financiar (SNRF) 9 - Instrumente financiare dhe braktisja e aplikimit të SNK 39 Instrumente financiare - Njohja dhe matja. Këshilli miratoi edhe Programin e Punës së Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë për vitin 2018, i cili përmban pasqyrë të detajuara të aktiviteteve të planifikuara për vitin e ardhshëm. Në suaza të akteve që kanë të bëjnë me punën e bankës qendrore për vitin e ardhshëm, Këshilli shqyrtoi dhe miratoi edhe Programin e punës së Drejtorisë për Auditim të Brendshëm për vitin 2018 dhe Programin afatmesëm për punën e kësaj Drejtorie për periudhën 2018-2020. Në mbledhjen e sotshme, Këshilli i Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë shqyrtoi dhe miratioi edhe Planin Financiar, Planin për Investime dhe Planin për Prokurime Publike për vitin 2018. 

Këshilli shqyrtoi edhe çështje tjera brenda juridiksionit të tij.

BANKA POPULLORE E REPUBLIKËS SË MAQEDONISË