Shkup, 23 mars 2023
„Rritja e inflacionit do të ngadalësohet këtë vit, si në vendet e zhvilluara ashtu edhe në ekonomitë në zhvillim, si rezultat i stabilizimit të çmimeve të lëndëve të para, uljes së presioneve në kahun e ofertës dhe reagimit vendimtar të autoriteteve monetare. Shenjat e ngadalësimit janë tashmë të dukshme, megjithatë është shumë herët për të shpallur fitoren ndaj inflacionit. Kryesore është të ruhet stabiliteti i çmimeve si dhe stabiliteti financiar, sepse ajo është mënyra e vetme për të ruajtur besimin e publikut. Në të njëjtën kohë, sistemet financiare duhet të përshtaten në kalimin drejt një të ardhmeje të gjelbër dhe digjitale. “Kjo ishte thënë në fjalimet hyrëse dhe në panel-sesionin e parë të Forumit Vjetor të „Iniciativës së Vjenës”, një prej tubimeve vjetore më të mëdha në fushën e financave në Evropë, i cili këtë vit mbahet në Shkup dhe organizator i të cilit është Banka Popullore.
Guvernatorja e Bankës Popullore, Anita Angellovska-Bezhoska, në fjalën e saj përshëndetëse theksoi rolin e rëndësishëm të sistemit bankar në mbështetjen e reformave strukturore. Ruajtja e stabilitetit dhe gjendjes së mirë të sektorit bankar është e rëndësishme edhe për financimin e reformave të nevojshme strukturore në rajonin e EQJ-së. Të ardhurat dhe produktiviteti në rajon mbeten prapa ekonomive të përparuara evropiane, ndërsa ruajtja e stabilitetit financiar dhe e financimit nëpërmjet bankave mund të kontribuojë në reduktimin e këtyre dallimeve. Në të njëjtën kohë, me ndryshimet e mëtejshme klimatike dhe inovacionet teknologjike, inkurajohet ndryshimi i shoqërive tona dhe kalimi në një të ardhme më të gjelbër dhe digjitale. Bankat mund të luajnë rol kyç në financimin e tranzicionit të dyfishtë”, theksoi guvernatorja.
Ajo theksoi gjithashtu se në kushtet e krizës së vazhdueshme, rol të rëndësishëm luan edhe politika makroprudenciale, e cila kontribuon në rezistencën e sistemit bankar, si dhe rritet hapësira për reagimin e politikës monetare. Për këtë qëllim, numër i madh i bankave qendrore në rajon, duke përfshirë edhe tonën, pas pandemisë miratuan masa makroprudenciale, siç janë shtresat mbrojtëse kundërciklike të kapitalit dhe/ose shtresën mbrojtëse për rreziqet sistematike.
Guvernatori i Bankës Qendrore të Kroacisë, Boris Vujçiq, në fjalimin hyrës theksoi se ekonomitë e vogla dhe të hapura në Evropën Qendrore, Lindore dhe Juglindore janë prekur së fundmi nga një sërë goditjesh të jashtme të papara. Goditjet e çmimeve dhe pasiguria globale përfaqësojnë sfidë të madhe jo vetëm për politikën monetare, e cila ka mandat të qartë për ruajtjen e stabilitetit të çmimeve, por edhe për bartësit e politikës fiskale.
“Nga Kriza globale financiare, lehtësimi i dialogut ndërmjet palëve relevante në sektorin financiar nuk ka qenë aq i rëndësishëm siç është tani. Kështu, në këtë kohë sfidash, bëhet edhe më i rëndësishëm roli i Iniciativës së Vjenës, si platformë e vetme e sektorit publik dhe privat që bashkon institucionet më të rëndësishme financiare ndërkombëtare dhe evropiane, grupet e mëdha bankare që funksionojnë jashtë vendit, si dhe autoritetet vendase dhe autoritetet e vendit nikoqir. Në Forumin Vjetor do të diskutohet për sfidat e ardhshme në sektorin bankar, për transformimet e nevojshme të sistemeve tona financiare, sepse autoritetet dhe investitorët i shtyjnë grupet bankare për të përshpejtuar kalimin drejt një të ardhmeje më të gjelbër, për zhvillimin e shërbimeve financiare dhe për atë se si në mënyrë efikase të balancohen përfitimet e digjitalizimit”, tha Vujçiq.
Në panel-sesionin e parë, me titullin "Politika monetare dhe fiskale në botën e inflacionit të lartë", përveç Angellovska-Bezhoska dhe Vujçiq, morën pjesë Guvernatori i Bankës Popullore të Sllovakisë, Peter Kazhimir, Guvernatori i Bankës Qendrore të Malit të Zi, Radoje Zhugiq, ministri i Financave Fatmir Besimi dhe nënkryetarja e Bankës Evropiane për Investime, Liljana Pavllova.
Guvernatori i Bankës Popullore të Sllovakisë, Kazhimir, theksoi se pritet që inflacioni në Eurozonë të jetë i lartë një kohë më të gjatë.
„Nuk mundemi dhe nuk do të qëndrojmë mënjanë. Jemi të vendosur për të zvogëluar inflacionin në objektivin tonë dhe do ta bëjmë këtë. Shtrëngimi i politikës monetare ka filluar të japë rezultate dhe normat e larta të interesit po arrijnë qëllimin. Megjithatë, lufta jonë kundër inflacionit nuk ka përfunduar. Rreziqet nuk janë zhdukur, përkundrazi, vazhdimisht mbijetojnë. Do të thotë ende kemi shumë punë për të bërë në terren, por jam i bindur se i kemi të gjitha mjetet në dispozicion për të arritur qëllimin tonë përfundimtar, të dëshiruar”, theksoi Kazhimir.
Guvernatori i Bankës Qendrore të Malit të Zi, Zhugiq, iu referua vendit të tij, ku, siç theksoi, një nga faktorët kryesorë të brendshëm që ndikojnë në inflacion janë rritjet e fundit të pagave, të cilat nuk janë shoqëruar me rritje të produktivitetit apo krijimit të vlerave të reja.
„Ata ngritën nivelin e kërkesës jo vetëm për produkte dhe shërbime, por edhe për kredi, por mund të thuhet se në afat të shkurtër rritën bazën tatimore. Megjithatë, në periudhën afatmesme kjo do të kthehet në problem të madh fiskal pasi do të rritet deficiti buxhetor dhe do të rritet edhe kostoja e financimit të tij. Në këtë kontekst, të gjitha njoftimet shtesë për rritje të pagave do të përfaqësonin sfidë të madhe”, shtoi Zhugiq.
Ministri i Financave, Fatmir Besimi, theksoi se vendi ynë si ekonomi e vogël dhe e hapur është e ndjeshme ndaj goditjeve të jashtme dhe ato barten shpejt.
„Prandaj, Qeveria në koordinim me bankën qendrore, në kohë ndërmorri masa për uljen e presioneve inflacioniste dhe nëpërmjet konsolidimit gradual fiskal ruajmë stabilitetin makroekonomik dhe fiskal. Qeveria ka ndërmarrë masa për të mbështetur qytetarët dhe kompanitë për ulje të presioneve të çmimeve. Kështu, në dy muajt e parë të vitit 2023, kemi ngadalësim të normës së inflacionit (në janar 17.1%, në shkurt 16.7%). Çmimet e energjisë janë duke u ngadalësuar, por çmimet e ushqimeve nuk po ndjekin trendin e rënies në nivel global. Për këtë arsye u morën masa shtesë që tashmë zbatohen me ngrirjen e çmimeve të produkteve ushqimore bazë. Presim që masat e ndërmarra të kontribuojnë në stabilizimin e inflacionit, tha ministri Besimi. Nënkryetarja i EIB Pavllova tha se shpenzimet e qëndrueshme të investimeve do të vazhdojnë të jenë shtytësi kryesor i rritjes në Evropë, si nga subjektet publike ashtu edhe ato private.
„Grupi EIB tregoi se është partner i besueshëm për të dy sektorët. Konsiderojmë se projektet e qëndrueshme në infrastrukturë nuk duhet të shtyhen, pasi ato mundësojnë aktivitete në zinxhir që përndryshe nuk do të ishin të mundshme. Prandaj, investimet duhet të përqendrohen në burimet e rinovueshme të energjisë, efiçencën e energjisë, inovacionin, infrastrukturën digjitale dhe të qëndrueshme, në përputhje me prioritetet e secilit vend në të cilin operojmë”, thekson Pavllova.
„Iniciativa e Vjenës" është platformë që lidh institucionet financiare ndërkombëtare, rregullatorët bankar dhe përfaqësuesit e grupeve bankare nga Evropa, të pranishëm në rajonin e EQLJ-së. Ajo u formua përmes koordinimit të Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, Banka Evropiane e Investimeve, Komisioni Evropian, Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore, gjatë valës së parë të Krizës globale financiare në vitin 2009. Në Forumin Vjetor në Shkup marrin pjesë guvernatorët e bankave qendrore nga EQLJ-ja dhe përfaqësues të lartë të Bankës Evropiane për Investime, Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, Fondit Monetar Ndërkombëtar, Bankës Botërore, Bankës Qendrore Evropiane dhe Komisionit Evropian si dhe përfaqësues nga sektori bankar.