Të nderuar të pranishëm,

Është kënaqësi e jashtëzakonshme që ideja e cila para disa vitesh në korniza kombëtare u iniciua nga Banka Popullore e Republikës së Maqedonisë, dhe që është pranuar dhe mbështetet në mënyrë aktive nga Enti Shtetëror i Statistikës dhe Ministrisë së Financave, sot është një realitet. Më 28 janar të këtij viti, Republika e Maqedonisë zyrtarisht u bë anëtare e standardit më të lartë statistikor të Fondit Monetar Ndërkombëtar - SDDS Plus. Bashkërisht patëm sukses që misioni i jonë të bëhet pjesë e një iniciative ndërkombëtare për shpërndarje të të dhënave, në të cilën deri tani ishin kyçur vetëm shtatëmbëdhjetë vende, mes të cilave edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Kanadaja, Franca, Gjermania, Italia, Suedia, Japonia... Republika e Maqedonisë është vendi i tetëmbëdhjetë, e dyta nga Evropa Juglindore, dhe e para mes vendeve të rajonit të cilat ende nuk janë anëtarë të Bashkimit Evropian. Ky projekt i suksesshëm është konfirmim i qartë për pozicionimin e të tre institucioneve për përditësim të vazhdueshëm të statistikave kombëtare dhe harmonizimin e tyre me standardet ndërkombëtare më të reja dhe më të larta.

Çfarë saktësisht është ky standard? Siç theksoi edhe Drejtori i Entit Shtetëror të Statistikës, z. Aposotl Simovski, Republika e Maqedonisë tanimë një kohë të gjatë është e integruar në sistemin e të ashtuquajturës Iniciativa e FMN-së për standarde të shpërndarjes së të dhënave. Ky sistem është jashtëzakonisht dinamik, dhe filloi të zhvillohet nga mesi i viteve të 90-ta, si reagim ndaj krizës së atëhershme financiare ndërkombëtare, me qëllim promovimin e transparencës së të dhënave ekonomike dhe financiare. Them dinamik, duke pasur parasysh se blloqet e tij të ndërtimit vazhdimisht ndryshojnë dhe zmadhohen. Blloku i tij i fundit i ndërtimit, i treti, është SDDS Plus standardi dhe është reflektim i dobësive të identifikuara në infrastrukturën e të dhënave statistikore, i cili u shfaq me krizën e fundit globale ekonomike dhe financiare në vitin 2008.

Është fakt se gjeneza e krizës nuk është zbuluar si pasojë mungesë së të dhënave, por gjithashtu është fakt që është identifikuar nevoja për një set të pasuruar të të dhënave për zbatim të politikave më efektive ekonomike. Kjo krizë tregoi qartë se si rregullimi i papërshtatshëm dhe ndërmarrja e tepërt e rreziqeve mund të çojnë në një kolaps të sistemit financiar. Tregoi se si nënvlerësimi i forcës së lidhjes së sistemit financiar me sektorin real, si dhe nënvlerësimi i ekspozimeve ndërkufitare të ekonomive dhe integrimit financiar mund të çojnë në vlerësim të papërshtatshëm të lidhjeve makro-financiare dhe nënvlerësim të rreziqeve. Standardi SDDS Plus në fakt është përgjigja e komunitetit financiar ndërkombëtar për këto zbrazëtira të konstatuara statistikore.  Kjo iniciativë nënkupton pasurimin e statistikës, si në vëllim ashtu edhe në cilësi, me qëllim të identifikimit në kohë dhe reagimit të përshtatshëm ndaj dobësive të cilat mund të paraqiten në një ekonomi.

Udhëtimi ynë i përbashkët drejt SDDS plus filloi në vitin 2013, kur, pas konsensusit të arritur kombëtar mbi dobinë e aderimit në këtë standard, zyrtarisht e njoftuam FMN-në për përpjekjet të cilat do të bëjmë në plan afatmesëm për kënaqjen e kritereve për anëtarësim. Pastaj, në vitet në vijim, punuam me përkushtim në prodhimin, promovimin dhe publikimin e të dhënave të kërkuara.

Qëndronim para sfidës të përgatisim dhe dorëzojmë nëntë kategori të reja mirë të përshtatura të të dhënave, prej të cilave shtatë janë nën kompetencat e BPRM-së dhe dy janë nën kompetencat e Ministrisë së Financave: 

- të dhëna nga sektori real - statistikë e llogarive financiare të sektorëve që në fakt është pasqyrë e strukturës së mjeteve dhe detyrimeve financiare të sektorëve individual, ekspozimeve të tyre të përbashkëta, flukseve financiare dhe rrjedhimisht, kumulimi i mundshëm i rreziqeve. 

- të dhëna nga sektori financiar - statistikë e institucioneve financiare jo-bankë (të dhëna më të hollësishme jo vetëm për sistemin bankar por edhe për fondet pensionale, kompanitë e sigurimit, fondet investuese, kompanitë financiare, kompanitë për lizing), statistika e letrave me vlerë të borxhit dhe shtatë tregues për stabilitetin financiar të cilat mundësojnë identifikim më të mirë të rreziqeve në sistemin financiar;

- të dhëna nga sektori i jashtëm - të dhëna për strukturën valutore të rezervave valutore, pyetësori i koordinuar për investime direket dhe pyetësori i koordinuar për portfolio investimet të cilët mundësojnë informata më të hollësishme për lidhjet ndërkufitare dhe mundësinë për transmetim të efekteve nga goditjet e jashtme në ekonominë e brendshme, dhe

- të dhëna nga sektori fiskal - statistikë e qeverisë dhe të dhëna për borxhin bruto të qeverisë.  

Të vetëdijshëm për sfidat me të cilat vendet ballafaqoheshin dhe nevojën për përpjekje më të mëdha për prodhimin e tyre, FMN mundësi që në momentin e aplikimit të këtij standardi, të plotësohen kushtet për shpërndarje të së paku pesë nga nëntë treguesit e obligueshëm. Për katër treguesit tjerë është paraparë një periudhë për përshtatje, me qëllim të përmbushjes së tyre në një periudhë prej pesë viteve nga dita e aderimit. 

Si rezultat i të gjithë këtyre aktiviteteve, me sigurimin e pesë nga totali i nëntë treguesve, në prill të vitit 2017, BPRM zyrtarisht e nisi iniciativën për bashkim me këtë standard për publikim të të dhënave. Atëherë, ishim të sigurt se e kaluam rrugën e vërtetë dhe se jemi në një hap nga synimi - deri në momentin që e shënuam me ngjarjen e sotme.

Të nderuar,

Në plan global, është pranuar prej kohësh se shpërndarja cilësore e të dhënave është vendimtare për përdorimin e përfitimeve të statistikës. Andaj, me siguri mund të them se 28 janari i vitit 2019 është një datë me rëndësi historike për sistemin statistikor maqedonas. Por edhe për ekonominë maqedonase, sepse ajo tani ka mundësi të jetë një nga tetëmbëdhjetë ekonomitë në botë të cilat kanë një komplet të treguesve statistikor sipas standardeve më të larta ndërkombëtare për shpërndarjen e të dhënave.

Udhëtimi ynë i përbashkët drejt standardit SDDS Plus nuk përfundon këtu. Ka ende sfida para nesh. Duhet edhe më tej të punojmë me përkushtimin e njëjtë si deri më tani dhe të dorëzojmë edhe katër treguesit tjerë. Tanimë në mënyrë aktive punojmë në këtë fushë dhe një pjesë e këtyre të dhënave, konkretisht të dhënat për llogaritë financiare të sektorëve të cilat i prodhon BPRM edhe eksperimentalisht janë dorëzuar në Eurostat.

Jam e sigurt se do të arrijmë me sukses në destinacionin përfundimtar. Kemi një vizion, kemi ekipe me profesionistë të përgjegjshëm të cilët në bazë ditore punojnë për përmbushjen e qëllimeve të cilat para nesh i vendosi standardi SDDS Plus, kemi një bashkëpunim të shkëlqyeshëm ndëristitucional... E gjithë kjo është e nevojshme për ndërtim dhe zhvillim të një statistike bashkëkohore dhe cilësore, është një garanci se në fund do të kemi sukses.

Ju faleminderit.