Што се колачиња?

На нашата веб-страница користиме колачиња. Колачето претставува мала датотека којашто се состои од букви и бројки што се запишуваат на Вашиот компјутер. Колачињата не зачувуваат лични податоци, како што се Вашето име или адреса. Кога следниот пат ќе ја посетите нашата страница, колачињата ни дозволуваат да го препознаеме Вашиот пребарувач. Колачињата може да ги зачувуваат Вашите преференции и други информации, но не можат да ги читаат Вашите податоци или информации од Вашиот тврд диск или, пак, да читаат други зачувани датотеки за колачиња од други страници. Може да го наместите Вашиот веб-прелистувач да ги одбива колачињата, за што може подетално да се информирате преку нашата Политика за колачиња

Политиката за колачиња
logo
  • МК
  • EN
  • AL
  • За Народната банка
    • Совет на Народната банка
      • Седници на Советот
    • Гувернер
    • Корпоративно управување
    • Комитет за ревизија
      • 2022
      • 2021
    • Цели и задачи
    • Транспарентност
    • Односи со јавноста
      • Соопштенија за печат
        • 2023
        • 2022
        • 2021
        • 2020
        • 2019
        • 2018
        • 2017
        • 2016
        • 2015
        • 2014
        • 2013
      • Говори
      • Интервјуа
      • Известувања
        • 2023
        • 2022
        • 2021
        • 2020
      • Слободен пристап до информации од јавен карактер
      • Овластено лице за прием на пријави од укажувачи
      • Офицер за заштита на личните податоци
    • Организациска шема
    • Стратегија
    • Програма за работа
    • Меѓународни односи
      • Односи со ЕУ
        • Претпристапна помош
          • Соопштенија
          • Презентации и говори
        • Билтени за проекти
      • Односи со меѓународни финансиски институциии
      • Техничка соработка
    • Конференции
      • Деветта меѓународна истражувачка конференција
      • 15. конференција за плаќањата и пазарната инфраструктура
      • Vienna Initiative – Full Forum (22-24 March 2023), Skopje
        • Соопштенија
        • Фотогалерија
      • 14. конференција за плаќањата и пазарната инфраструктура
      • Осма меѓународна истражувачка конференција
      • Јубилеј 30 години монетарна самостојност
      • Работилница: Најдобрите практики за управување со човечките ресурси во банкарскиот систем во Република Северна Македонија, 10-11 ноември 2021 година
      • Виртуелна регионална работилница за статистика во организација на Народната банка на Република Северна Македонија, 11 декември 2020 година
      • 11-та Конференција за плаќањата и пазарната инфраструктура
      • Седма меѓународна истражувачка конференција
      • Меѓународна конференција на високо ниво за монетарна политика и управување со финансиски средства (Мериот Хотел Скопје), 16. Февруари 2018 година
      • Десетта јубилејна конференција за плaќања и пазарна инфраструктура
      • Свечено одбележување на јубилејот по повод 25 години од монетарното осамостојување на Република Македонија
      • Шеста меѓународна истражувачка конференција
      • Петта меѓународна истражувачка конференција
      • Работната група на БИС за Монетарната политика во Централна и Источна Европа
      • Прв регионален форум на Источна Европа и Централна Азија за финансиска вклученост
      • Четврта меѓународна истражувачка конференција: "Справување со структурните ригидности во контекст на ефективноста на трансмисијата на монетарната политика"
      • Трета регионална конференција за финансиска едукација за Европа и Централна Азија
      • Трета меѓународна истражувачка конференција: "На патот кон заздравување и одржлив раст во променетото глобално окружување"
      • Втора меѓународна истражувачка конференција на тема: "Поставеноста на политиките и глобалното опкружување: нов консензус од кризата?"
      • Конференција по повод на одбележувањето 20 години од монетарното осамостојување на Република Македонија
      • Отворање на заеднички Јавен информативен центар на Светска банка и НБРМ
      • 23 Годишна конференција на Групацијата на банкарски супервизори од централна и источна Европа (БСЦИЕ)
      • Конференција: Конкурентноста на земјите на Југоисточна Европа и предизвиците на патот кон ЕУ
      • Работилница: Цените на храната и инфлацијата
      • Работилница: Проблеми во мерењето на инфлацијата
      • Работилница на тема: Енергетска потрошувачка во РМ и нејзиниот ефект врз билансот на плаќања
      • Јубилеј 60 години Централно - банкарски активности во Република Македонија
      • Работилница: Високото ниво на готовите пари во оптек во Република Македонија
    • Годишна награда
    • Финансиска едукација
    • Музеј
    • Библиотека и архив
    • Кариера во Народната банка
      • Народната банка како работодавач
      • Вработување во Народната банка
      • Практична работа во Народната банка
  • Монетарна политика
    • Поставеност на монетарната политика
    • Комитет за оперативна монетарна политика
    • Спроведување на монетарната политика
      • Операции на отворениот пазар
      • Задолжителна резерва
      • Расположливи депозити
      • Расположлив кредит преку ноќ
      • Интрадневен кредит
      • Ликвидносна состојба на банкарскиот систем
    • Промени на основната каматна стапка на Народната банка
  • Финансиски пазари
    • Аукции на благајнички записи
    • Меѓубанкарски пазар на депозити
      • Меѓубанкарска каматна стапка на пазар на депозити-СКИБОР (Skopje Interbank Offered Rate)
      • Меѓубанкарска каматна стапка на пазар на депозити-МКДОНИА (Macedonian Denar Overnight Index Average)
      • Тргување на меѓубанкарски пазар на депозити
    • Аукции на државни хартии од вредност
    • Девизен пазар
    • Секундарен пазар со хартии од вредност
    • Информации од меѓународните финансиски пазари
  • Финансиска стабилност
    • Извештаи за финансиската стабилност
    • Индикатори за финансиската стабилност
    • Анкети
    • Заштитни слоеви на капиталот
    • Порта за иновации
    • Закон за финансиска стабилност
  • Супервизија
    • Банкарска супервизија и регулатива
    • Законска регулатива
      • Лиценцирање
      • Адекватност на капиталот
      • Кредитен ризик
      • Ликвидносен ризик
      • Валутен ризик
      • Останати ризици
      • Супервизија и надзор
      • Сметководство, финансиски извештаи, објавување и ревизија
      • Заштита на потрошувачи при договори за потрошувачки кредити
      • Кредитен регистар
      • Останата регулатива
      • Супервизорски циркулари
      • Нацрт регулатива
      • Заштитни слоеви на капиталот
      • Макропрудентни инструменти
    • Извештаи, показатели, презентации и обрасци
      • Извештаи за банкарскиот систем на Република Северна Македонија
      • Податоци и показатели за банкарскиот систем на Република Северна Македонија
      • Анализи и презентации
      • Обрасци
      • Алатки
      • Календар на објавување на податоци за банкарскиот систем на Република Северна Македонија
    • Банкарски систем на РСМ
    • Организациона структура на супервизијата
    • Капитална Спогодба (Базел II и Базел III)
    • Прашања и одговори
    • Прашања и одговори од девизното работење
    • Порта за иновации
    • Спречување перење пари и финансирање на тероризам
      • Стратешки документи
      • Закон и подзаконски акти за спречување перење пари и финансирање на тероризам
      • Меѓународни организации и национални институции
      • Меѓународни стандарди
      • Презентации
  • Платни системи и платежни услуги
    • Македонска платежна инфраструктура
    • Улогата на Народната банка во платните системи
      • Надзорна улога
      • Стандарди за работа на платните системи
    • Регулатива за платните системи и платежните услуги
    • Платежна статистика
    • Конференции, новости и публикации
    • Национален совет за платните системи
    • Порта за иновации
    • Споредете ги надоместоците за платежни услуги
  • Македонски пари
    • Книжни пари во оптек
    • Ковани пари во оптек
    • Ковани пари за колекционерски цели
    • Дизајн на новите полимерни пари
    • Листа на успешно тестирани машини
  • Статистика
    • Програма за статистички истражувања 2023 - 2027
    • Календар на објавување на податоци
    • Билтени
    • Монетарна статистика и статистика на каматните стапки
      • Монетарна статистика
      • Статистика на каматните стапки
    • Екстерни статистики
      • Платен биланс
      • Oфицијални девизни резерви и девизна ликвидност
      • Меѓународна инвестициска позиција
      • Директни инвестиции
        • Директни инвестиции - Движења
        • Директни инвестиции - Состојби
      • Портфолио инвестиции (КППИ)
      • Надворешно-трговска размена
      • Надворешен долг
      • Eфективен девизен курс (РЕДК)
    • Финансиски сметки
      • Статистика на финансиските сметки
      • Должнички хартии од вредност
    • СДДС Плус - Специјален систем за дисеминација на податоци плус
    • Основни економски показатели и цени на недвижности
    • Известувањa за потребите на статистиката
    • Соопштенија за печат
    • НБСтат - Статистички веб портал
  • Публикации
    • Годишни извештаи
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • 2007
      • 2006
      • 2005
      • 2004
      • 2003
      • 2002
      • 2001
      • 2000
      • 1999
      • 1998
      • 1997
      • 1996
      • 1995
      • 1994
      • 1993
      • 1992
    • Месечни информации
      • 2023
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
    • Квартални извештаи
      • 2023
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • 2007
      • 2006
      • 2005
      • 2004
    • Квартални извештаи за банкарскиот систем
      • 2023
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
    • Полугодишни извештаи (до 2010)
      • 2010
      • 2009
      • 2008
    • Анкетни истражувања
      • Aнкета за кредитна активност
        • 2023
        • 2022
        • 2021
        • 2020
        • 2019
        • 2018
        • 2017
        • 2016
        • 2015
      • Анкета за инфлациските очекувања (до јули 2017 година)
        • 2017
        • 2016
        • 2015
        • 2014
        • 2013
      • Анкета за инфлациските очекувања и очекувањата за движењето на реалниот БДП
        • 2023
        • 2022
        • 2021
        • 2020
        • 2019
        • 2018
        • 2017
    • Извештај за финансиска состојба на Народната банка
      • 2023
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
      • 2010
    • Истражување
      • Работни материјали
      • Анализи
      • Економски истражувања (2001-2004)
      • Клуб на истражувачи
        • 1 сесија 01.07.2011
        • 2 сесија 02.09.2011
        • 3 сесија 02.12.2011
        • 4 сесија 02.03.2012
        • 5 сесија 08.06.2012
        • 6 сесија 14.09.2012
        • 7 сесија 07.12.2013
        • 8 сесија 08.03.2013
        • 9 сесија 07.06.2013
        • 10 сесија 26.09.2013
        • 11 сесија 19.12.2013
        • 12 сесија 13.03.2014
        • 13 сесија 12.06.2014
        • 14 сесија 18.09.2014
        • 15 сесија 11.12.2014
        • 16 сесија 19.03.2015
        • 17 сесија 11.06.2015
        • 18 сесија 17.09.2015
        • 19. сесија 10.12.2015
        • 20. сесија 10.03.2016
        • 21. сесија 9.06.2016
        • 22. сесија 15.09.2016
        • 23. сесија 16.12.2016
        • 24. сесија 02.03.2017
        • 25. сесија 01.06.2017
        • 26. сесија 14.09.2017
        • 27. сесија 07.12.2017
        • 28. сесија 15.3.2018
        • 29. сесија 13.6.2018
        • 30. сесија 26.9.2018
        • 31. сесија 13.12.2018
        • 32. сесија 21.03.2019
        • 33. сесија 26.6.2019
        • 34. сесија 20.9.2019
        • 35. сесија 12.12.2019
        • 36. сесија 17.09.2020
        • 37. сесија 17.12.2020
        • 38. сесија 05.03.2021
        • 39. сесија 01.07.2021
        • 40. сесија 16.09.2021
        • 41. сесија 22.12.2021
        • 42. сесија 31.03.2022
        • 43. сесија 30.06.2022
        • 44. сесија 26.09.2022
        • 45. сесија 23.12.2022
        • 46. сесија 30.03.2023
        • 47. сесија 15.06.2023
        • 48. сесија 21.09.2023
      • Програма за истражувачка дејност
      • Аналитички прилози во кварталните извештаи
      • Збирки на трудови од конференции
      • Разно
    • Библиографии
    • Стратегии
  • Прописи
    • Закони
    • Одлуки
      • Одлуки од областа на операции на финансиските пазари
      • Одлуки од областа на девизното работење
      • Одлуки од областа на платните системи и платежните услуги
      • Одлуки од областа на статистиката
      • Одлуки од областа на трезорско работење
        • Управување со книжни и ковани пари
        • Издавање на книжни и ковани пари
      • Одлуки од областа на супервизијата
      • Одлуки врз основа на Законот за финансиска стабилност
      • Одлуки од областа на сметководството и финансиското известување
      • Одлука за видот и висината на надоместоците за услугите коишто ги дава Народната банка на Република Северна Македонија
      • Одлуки од областа на информатичката технологија
      • Одлуки од областа за користење информации
    • Упатства
      • Упатства од областа на операции на финансиските пазари
      • Упатства од областа на девизно работење
      • Упатства од областа на платните системи и платежните услуги
      • Упатства од областа на кредитни работи со нерезиденти
      • Упатства од областа на статистиката
      • Упатства од областа на супервизијата
      • Упатства од областа на трезорско работење
    • Супервизорски циркулари
    • Регулатива за државни хартии од вредност
      • Примарен пазар на државни хартии од вредност
      • Секундарен пазар на државни хартии од вредност
    • Прописи и документи од монетарното работење во периодот на монетарното осамостојување
    • Интерна регулатива
      • Интерна регулатива од областа на корпоративното управување

Изборот на режим на девизен курс зависи од структурните карактеристики на една економија, кои не се менуваат брзо, а дел од нив и не можат да се променат. Тековниот режим на стабилен девизен курс на денарот кон еврото е адекватен и соодветствува со основните карактеристики на македонската економија. Ние сме мала и отворена економија, со висок степен на трговска и финансиска интеграција со ЕУ (и еврозоната, заради што се таргетира девизниот курс кон еврото), како и релативно висок степен на евроизација. Оттаму, монетарната стратегија на стабилен девизен курс е оценета како оптимална стратегија, којашто може успешно да обезбеди ценовна стабилност, којашто пак е предуслов за економски раст и повисоко ниво на доход во економијата. Народната банка редовно го оценува рамнотежното ниво на девизниот курс, при што досега девизниот курс постојано се движи блиску до неговото рамнотежно ниво. Со други зборови, курсот на денарот постојано е во согласност со нивото што го налагаат економските фундаменти (условите во економијата) и со самото тоа не претставува пречка за остварување економски раст. Оваа констатација за урамнотеженост на девизниот курс исто така редовно е потврдена и во годишните извештаи на Меѓународниот монетарен фонд.

 

Најчеста аргументација на повремените дискусии во нашата земја коишто се залагаат за поинаков - флексибилен курс, е тоа што курсот може да се користи како алатка за зголемување на конкурентноста и поддршката на извозниците, како механизам за корекција на нерамнотежата во трговската размена. Но, мораме да имаме предвид дека нашиот извозен сектор се карактеризира со висока увозна зависност, што, хипотетички, би значело дека секое намалување на вредноста на денарот истовремено би довело и до автоматско поскапување на сите увозни суровини. Имено, намалувањето на вредноста на една валута значи дека треба да дадете повеќе парични единици од таа валута за една стока, со што стоката поскапува. Бидејќи голем дел од суровините не можат да се заменат со други (почнувајќи од горивата), туку и натаму би морале да се увезуваат, но по повисока цена, краткорочниот поволен ефект врз конкурентноста релативно брзо би бил исцрпен. Од друга страна, намалувањето на вредноста на денарот би довело до штетни последници во повеќе сегменти - повисока инфлација, притисок за раст на платите, а со тоа неповолен ефект врз конкурентноста, понатаму зголемување на ратите на девизните и кредитите со девизна клаузула, што на крајот ќе има неповолни ефекти врз конкурентноста на фирмите, а и директна штета за граѓаните. Многу е веројатно дека нашата економија, како увозно зависна економија, при една ваква ситуација би имала повеќе загуби отколку придобивки.  

Понатаму, треба да имаме предвид дека македонската економија се одликува со високо ниво на трговска размена со странство, којашто значи поголема подложност на надворешното окружување, вклучително и на промените на курсот на домашната валута во однос на странските валути. При флексибилен курс, тоа би значело релативно брзо и значајно пренесување ефекти од промените во девизниот курс врз домашните цени, со оглед на високото учество на производите кои се увезуваат. Променливите и поголеми ценовни притисоци би предизвикале неизвесен амбиент за инвеститорите и би имале неповолно влијание врз економскиот раст. Дополнително, зголемувањето на цените би можело да доведе до раст на платите над нивото на продуктивноста, што би ги зголемило трошоците за производството и би ја влошило конкурентноста на нашата економија.

Друга одлика е тоа што нашата економија е нето-должник кон странство, што претставува и природна карактеристика за земја во оваа фаза на развој којашто има потреба од дополнителен капитал. При флексибилен девизен курс, хипотетичко намалување на вредноста на денарот би довела до повисок износ на задолженост и можна појава на потешкотии за сервисирање на постојниот долг. Истовремено, во услови на сѐ уште релативно високо ниво на евроизираност на нашата економија, промените во курсот би резултирале и со повисока задолженост на населението и фирмите со оглед на застапеноста на вкупните девизни кредити (вклучително и денарските кредити со валутна клаузула) во вкупните кредити.

Имајќи го предвид претходно кажаното, очигледно постојат повеќе предности од одржувањето на стабилен девизен курс на денарот наспроти еврото. Во услови кога нашите извозно-ориентирани сектори истовремено се и високо зависни од увоз, не би можело да се направи точна проценка за тоа дали и во која мерка поединечни сектори би имале  корист од хипотетичката промена на политиката на девизниот курс. Но, тука би истакнале дека задачата на носителите на политиките не е да овозможат користи само на одредени сектори, туку да водат политики кои ќе креираат поволен амбиент за економијата во целина. Дополнително, треба да се има предвид дека флексибилноста на девизниот курс не подразбира само можност за негово движење во правец на депрецијација (намалување на вредноста), туку и во обратен правец, односно негова апрецијација (зголемување на вредноста), доколку има поголеми девизни приливи во економијата.

Сето ова укажува дека стратегијата на фиксен курс во однос на еврото е соодветна за македонската економија. На тоа укажуваат и нашите искуства со епизоди на криза од  минатото, кога се покажа дека задржувањето на стабилноста на девизниот курс беше клучна за брзо стабилизирање на очекувањата на домашните субјекти и со тоа за спречување на поголеми негативни ефекти врз реалниот сектор.

Во пракса, постојат земји кои се одлучуваат за фиксен девизен курс и земји кои се одлучуваат за флексибилен курс, при што изборот зависи од карактеристиките на секоја економија. Независно од режимот на девизниот курс, анализирано во еден подолг период (2000-2018 година), и двете групи земји бележат слични стапки на раст на БДП, а сличен е и просечниот дефицит на тековната сметка како процент од БДП. Покрај ова, би посочиле дека во поново време дебатата околу изборот на режимот на девизниот курс како алатка за подигнување на конкурентноста има сè помало значење во меѓународни рамки. Имено, поради сè поголемата финансиска интеграција на земјите и променливоста на капиталните текови во денешно време, сите економии се поизложени и поранливи на надворешните шокови, без оглед на тоа дали имаат фиксен или флексибилен девизен курс. Во вакви околности, главниот фокус за поттикнување на конкурентноста се става на националните политики за структурни реформи, и тоа на пазарот на трудот, градењето на поволно и предвидливо деловно окружување за водење бизнис, на иновативен и динамичен приватен сектор и на ефикасни јавни институции.

Што треба да знаете за изборот на режим на девизен курс? 

Монетарната политика може на најдобар начин да ѝ помогне на економијата преку одржување на ценовната стабилност, со спроведување на политика на девизен курс којашто е најсоодветна за конкретната економија. Досегашните искуства потврдуваат дека фиксниот курс на денарот во однос на еврото е соодветен за македонската економија. Со одржување на стабилен девизен курс на денарот, економијата се штити од преголеми ценовни флуктуации и раст на долгот во странска валута, се обезбедуваат стабилни пазарни очекувања, а сето тоа е во прилог на обезбедување најповолен амбиент за економски раст. 

 

Почетна Финансиска едукација Економија за секого
  • Финансиска едукација
    • Барање за предавање
    • Соопштенија
    • Стратегија
    • Кодекс
    • Компетенции
    • Материјали
    • Конкурси
    • Галерија
    • Конференции
    • Едукативни видеа
    • Едукативни игри
    • Инфографики

 



Платежна сметка со основни функции

Што треба да знаеме за инфлацијата?

Нефункционални кредити ‒ што значат од аспект на банкарските клиенти?

 

кратки едукативни текстови →

  
Серијал едукативни анимирани видеа





  • A+
  • A-

{{Title}}

{{Intro}}
{{{Content}}}
{{#hasElements Images}}
{{#each Images}} {{#showInline ShowInGallery IsThumbNail}}
{{{dataImg this params="?width=886"}}}
{{/showInline}} {{/each}}
{{#each Images}} {{#showInline ShowInGallery IsThumbNail}}
{{{dataImg this params="?width=200&height=100"}}}
{{/showInline}} {{/each}}
{{/hasElements}}

Финансиската едукација на Народната банка предвидува е-предавања за деца и млади од основното, средното и високото образование.

Закажување предавање за финансиска едукација во текот на учебната 2023/24 се врши со пополнување на формуларот (преземи тука). Пополнетиот формулар испратете го на електронската пошта: [email protected] 

Enter description...
Enter description...



 
преземи ПДФ публикација  



 
преземи ПДФ публикација 


Сите права задржани © 2017

Почитувани, доколку имате проблем со пристапување до веќе објавените податоци, ве молиме обратете се на телефонот за техничка поддршка: 3108 206. За останатите потреби телефонска централа 3108 108 | [email protected] (контакт).

Народна банка на Република Северна Македонија
Следете нѐ

  • почетна
  • контакт
  • веб мапа
  • веб инфо
  • корисни врски
  • политика за приватност
  • политика за колачиња
  • ЧПП
  • ново на социјалните мрежи
  • информации за потрошувачите
  • огласи за продажба на имот/отстранување отпад
  • имот на банките и штедилниците наменет за продажба