Këshilli i Bankës popullore sot mbajti mbledhjen e tij të njëmbëdhjetë në të cilën u miratuan Raportit tremujor dhe Projeksionet makroekonomike deri në fund të vitit 2019

Këshilli i Bankës popullore sot mbajti mbledhjen e tij të njëmbëdhjetë në të cilën u miratuan Raportit tremujor dhe Projeksionet makroekonomike deri në fund të vitit 2019, ku u konstatua se gjatë tremujorit të tretë norma bazë e interesit u mbajt 3.25% në kushte të vlerësimeve të pandryshuara të stabilitetit të themeleve ekonomike, mungesë të mosbalancimeve në ekonomi dhe stabilizim gradual të pritjeve. Në tregun valutor pati presione, ndërsa intervenimet e BPRM-së në tremujorin e tretë ishin të orientuara kah blerja e valutave të huaja. Kursimet e amvisërive në sistemin bankar vazhduan të rriten edhe në tremujorin e tretë. Megjithatë, mosbesimi i agjentëve ekonomik vazhdoi edhe më tej si rezultat i zhvillimeve politike në vend, edhe pse më pak i shprehur, kështu që u ruajtën pikëpamje për kujdes më të madh në disa pika të caktuara. Kjo veçanërisht ka të bëjë me potencialin depozitues, rritja e të cilit ishte më e moderuar në raport me atë që pritej, si dhe rritjes së ngadalshme të preferencës së amvisërisë për kursime në valutën e vendit, që tregon se duhet kohë për përmirësim të qëndrueshëm të preferencave valutore. Sa u përket vlerësimeve për rreziqe, gjatë tremujorit u vlerësua se pasiguria në vend është më e vogël, por vazhdon të jetë prezent, ndërsa rreziqet nga mjedisi i jashtëm mbetën aktuale dhe kryesisht lidhen me rreziqet në afat të mesëm, dhe kryesisht të lidhura me rikuperimin e brishtë global, tendencave globale proteksioniste, efektet e daljes së Britanisë së Madhe nga Unioni Evropian dhe tensioneve gjeopolitike.

Cikli më i projeksioneve makroekonomike i muajit tetor për vitin aktual dhe dy vitet e ardhshme parashikon ndryshime të caktuara në raport me projeksionin e muajit prill. Ata kryesisht dalin nga realizimet në gjysmën e parë të vitit 2017, kur ekonomia regjistroi rënie, që ndoshta në një pjesë reflekton përmbajtjen e investitorëve në kushte të jo-stabilitetit të shprehur politik në fillim të vitit. Gjithashtu, presione me të shprehura importuese ishin prezente në këtë periudhë. Këto zhvendosje, të vlerësuara si të përkohshme, kushtëzuan revizion teposhtë të rritjes së pritur ekonomike për vitin 2017. Në anën tjetër, vlerësimet për stabilitet të themeleve të vendit dhe karakteristikave të mjedisit të jashtëm mbeten të favorshme. Kështu që, në suaza të skenarit makroekonomik të muajit tetor për vitin 2018 dhe 2019 mbahen parashikimet për rritje relativisht solide ekonomike dhe të kredive, mungesë e presioneve më të rëndësishme të çmimeve dhe pozitës së bilancit të pagesave, e cila siguron nivel adekuat të rezervave valutore. Këto projeksione paraqesin mjedis të stabilizuar dhe efekte plotësisht të ezauruara nga ndodhitë paraprake të pafavorshme politike.

Në periudhën ndërmjet dy projeksioneve pati ndryshime të caktuara edhe në zhvillimet e pritura të treguesve kryesor për mjedisin e jashtëm. Kërkesa efektive nga jashtë është e reviduar në drejtim lart për vitin 2017 dhe 2018 në pajtueshmëri me vlerësimet për forcim të aktivitetit ekonomik tek partnerët më të rëndësishëm tregtar. Në vitin 2018 dhe 2019 pritet përshpejtim i moderuar i kërkesës së huaj, ku rritja e saj edhe më tej do të lëvizi rreth 2%. Kundër kësaj, në inflacionin e huaj efektiv u kryen korrigjime teposhtë në vitin 2017 dhe 2018. Kështu që, pritet që ajo të përshpejtojë gjatë viti 2019, por akoma do të mbetet e ulët. Në pikëpamje të lëvizjes së çmimeve të produkteve primare, në vitin 2017 çmimet naftës, prodhimeve ushqimore dhe çmimet e metaleve u reviduan në teposhtë, që shpien në rritje më të vogël në krahasim me pritjet nga muaji prill. Çmimet e prodhimeve ushqimore janë të reviduara teposhtë edhe në vitin 2018, për shkak të asaj priten presione më të vogla importuese mbi inflacionin e vendit, ndërsa çmimet tjera të prodhimeve primare regjistrojnë korrigjim të lehtë lart krahasuar me pritjet paraprake. Sipas dinamikës, përkundër rritjes së përgjithshme të çmimeve në vitin 2017, për vitin 2018 dhe 2019 pritet ngadalësim i rritjes së çmimeve në pjesë më të madhe të këtyre prodhimeve. Prandaj, në dy vitet e ardhshme pritet të mbizotërojë një ambient i çmimeve kryesisht të ulëta në tregjet botërore.

Projeksionet më të reja, njëjtë si në ciklin e projeksioneve të muajit prill, tregojnë ruajtje të trendit të rritjes së ekonomisë së vendit. Megjithatë, për vitin 2017 është bërë një korrigjim i rëndësishëm teposhtë për normën e pritur të rritjes nga 2.5% në 0.5%, ndërsa norma për vitin 2018 mbetet e pandryshuar (3.2%). Përshpejtim i mëtejmë i moderuar i rritjes pritet edhe në vitin 2019. Korrigjimi teposhtë i rritjes së pritur ekonomike për vitin 2017 është reflektim i realizimeve në gjysmën e parë të vitit, kur aktiviteti ekonomik regjistroi rënie, përkundër rritjes së pritur në projeksionin e muajit prill. Ky devijim, në pjesë më të madhe është si pasojë e kërkesës më të ulët për investime por edhe presioneve më të shprehura importuese. Megjithatë, konsiderohet se zhvendosja e këtillë është e përkohshme, ku tashmë në gjysmën e dytë të vitit, në pajtim me ezaurimin gradual të pasigurisë nga ngjarjet politike në vend, kthimit të besimit të investitorëve dhe pritjet e përmirësuara të subjekteve ekonomike, pritet rritje e PBB-së. Duke supozuar një ambient plotësisht stabil në vend dhe një rrugë më të favorshme të faktorëve të jashtëm, në dy vitet e ardhshme pritet përshpejtim i rritjes, ku edhe me tej pritet që ekonomia e vendit të rritet më shpejt nga ekonomia e partnerëve tregtar. Faktorët kryesorë të rritjes, si në ciklin paraprak të projeksioneve, mbeten aktivitetet e lehtësirave të reja të drejtuara kah eksporti, investimet publike në infrastrukturën rrugore, dinamika e së cilës duhet të përshpejtojë, pas ngadalësimit në vitin 2017 si dhe stabilizimi i pritjeve të amvisërive. Duke marrë parasysh këtë, edhe struktura e rritjes mbetet e ngjashme me pritjet nga cikli i projeksioneve të muajit prill. Nga kompetentet e shpenzimeve individuale të PBB-së, pritet që eksporti i mallrave dhe shërbimeve të ketë kontribut më të lartë pozitiv mbi rritjen në vitin 2018 dhe 2019, ndërsa çmimet e këtilla bazohen në aktivitetin në rritje të lehtësirave të reja të jashtme, përmirësimi i mëtejshëm në ambientin global dhe rikuperimi i një pjese të sektorëve eksportuese tradicionale. Përveç eksportit, rritja në dy vitet e ardhshme do të mbështetet edhe nga aktiviteti investues, në kusht të ambientit stabil dhe veprim i vazhduar pozitiv i faktorëve themelorë të aktivitetit investues ose të rritjes së investimeve të huaja dhe vazhdimësisë së ciklit të investimeve publike kapitale. Pritet që ambienti i favorshëm ekonomik të nxisë rritje të mëtejshme të konsumit privat, përmes rritjes së pagave dhe punësisë në sektorin privat, dhe gjithashtu ndikim shtesë pritet edhe nga mbështetja e kredisë nga bankat. Pritet që rritja e komponentëve të kërkesës së vendit dhe eksporti të çojnë në rritje më të lartë, por vlerësohet se rritja e eksporteve do të jetë në vijë me themelet dhe nuk do të çojë në çrregullim të ekuilibrit të jashtëm.

Pritet që aktiviteti kreditues i sektorit bankar në periudhën e projeksioneve të jetë një faktor i rëndësishëm për mbështetje të rritjes së konsumit privat dhe investimeve. Në vitin 2017, në kushte të përshpejtimit të ritmit të rritjes së depozitave të cilat janë burim themelor i financimit të aktivitetit kreditues dhe pasigurisë së prolonguar, u regjistrua një përshpejtim i moderuar i rritjes së kredive, ritmi i së cilit është diçka më i dobët nga ajo që pritej. Kështu, për vitin 2017, në pajtim me realizimet në fillim të vitit është kryer një korrigjim i vogël teposhtë tek kreditë e sektorit privat, ku rritja e kredive është e projektuar në 4.6% përkundër 5.2% në projeksione e muajit prill. Rritja e kredive në vitin 2018 nuk iu nënshtrua ndonjë ndryshimi të madh, ku vlerësohet të jetë 7.2% përkundër 7.1% në muajin prill. Në vitin 2019 pritet përshpejtim i rritjes së aktivitetit kreditues në 7.6%. Ky projeksion bazohet në vlerësimet për pozitë të shëndoshë të aftësisë paguese dhe likuiditetit të bankave, ezaurim të pasigurisë nga mjedisi i brendshëm, si dhe nga pritjet për një rritje më dinamike të bazës së depozitave. Në anën e depozitave, në vitin 2017, gjatë arritjeve më të dobëta, rritja e depozitave është e projektuar në nivel prej 3.6% përkundër 4.2% në projeksionin e muajit prill. Megjithatë, me stabililzim të mëtejshëm të pritjeve të subjekteve ekonomike dhe rritje të aktivitetit ekonomik në dy vitet e ardhshme, supozohet rritje e potencialit dhe preferencës për kursim në banka, dhe kështu edhe përshpejtim i rritjes së bazës së depozitave rreth 6% si në vitin 2018 ashtu edhe në vitin 2019.

Në pikëpamje të rrugës së ardhshme të lëvizjes së çmimeve në ekonominë e vendit, projeksionet më të reja orientojnë kah ruajtja e ambientit të çmimeve stabile dhe mungesë të presioneve më të rëndësishme të inflacionit. Pritet që norma e inflacionit në vitin 2017 dhe 2018 të jetë 1.3% dhe 2% respektivisht, njëjtë si në ciklin paraprak të projeksioneve, ndërsa dinamika e rritjes së çmimeve të vendit prej 2% pritet të vazhdojë edhe në vitin 2019. Këto çmime reflektojnë lëvizjet e çmimeve në periudhën paraprake, si dhe lëvizjen e pritur të çmimeve importuese të ushqimit, energjisë dhe inflacionit të jashtëm efektiv. Presione të moderuara mbi inflacionin priten edhe nga kërkesa e vendit, në kushte kur hendeku i prodhimtarisë është i vlerësuar pak pozitiv gjatë tërë periudhës së projeksioneve.

Projeksionet e fundit të muajit tetor për sektorin e jashtëm tregojnë ruajtje të vlerësimeve për deficit të moderuar në llogarinë rrjedhëse prej 2% të PBB-së, me flukse të mjaftueshme financiare për financimin e tij dhe rritje shtesë të rezervave valutore në periudhën e viteve 2017 - 2019. Kështu, në suaza të vlerësimeve më të fundit për qarkullimit pagesor janë kryer vlerësime të moderuara teposhtë në deficitin e llogarisë rrjedhëse, kryesish të lidhura me pritjet për një deficit më të ulët te të ardhurat primare. Në vitin 2017 pritet deficit i llogarisë rrjedhëse prej 2.0% ndërsa për vitet 2018 dhe 2019, deficiti i vlerësuar në transaksionet rrjedhëse është 1.8% e PBB-së, respektivisht në periudhën e projeksioneve pritet përmirësim i mëtejshëm i moderuar në bilancin e mallrave dhe shërbimeve, fillimisht si reflektim i rritjes së përdorimit të potencialit të lehtësimeve të reja prodhuese në pronësi të huaj. Rreziqet në këtë pikëpamje vlerësohen si të larta duke pasur parasysh që supozimet brenda projeksioneve janë të matura. Zhvendosje pozitive priten edhe në një pjesë të sektorëve tradicional. Te suficiti i të ardhurave sekondare, pas rritjes në vitin 2017, në dy vitet e ardhshme pritet zvogëlim i caktuar gjatë mungesës së goditjeve të cilat do të ndikonin mbi dinamikën e këtij komponenti. Rruga aktuale dhe lartësia e deficitit në llogarinë rrjedhëse dhe struktura e tij sugjerojnë disbalance në ekonomi në periudhën e ardhshme trevjeçare. Nga aspekti i llogarisë financiare, pritet se financimi i llogarisë rrjedhëse në atë periudhë trevjeçare do të sigurohet përmes flukseve financiare joborxhkrijuese dhe borxhkrijuese në afat të gjatë ose kryesish përmes investimeve të jashtme direkte dhe huamarrjes së sektorit publik dhe privat jashtë vendit. Në periudhën prej vitit 2017 deri në vitin 2019, pritet që deficitit i llogarisë rrjedhëse në total të jetë i mbuluar nga flukset financiare, që do të mundësojë rritje shtesë të rezervës valutore. Gjatë tërë periudhës së projeksioneve, treguesit për mjaftueshmëri të rezervave valutore janë në zonë të sigurt.

Në përgjithësi, arritjet e fundit tregojnë ruajtje të forcës së ngjashme makroekonomike si në projeksionet e muajit prill, me vlerësime për rritje më të dobët ekonomike në këtë vit, zhvillime më të dobëta monetare dhe kreditore, mungesë e presioneve të çmimeve dhe pozitës së bilancit të pagesave që siguron ruajtje të mëtejshme të rezervave valutore në nivel të mjaftueshëm. Rreziqet rreth realizimit të skenarit të këtillë makroekonomik janë kryesisht të lidhura me mjedisin e jashtëm, gjatë një ulje graduale të rreziqeve nga mjedisi i brendshëm, si rezultat i stabilizimit të ambientit politik në vend. Prandaj, Banka Popullore edhe në periudhën e ardhshme do të përcjelli zhvillimet edhe nëse është e nevojshme, do të kryej ndryshime adekuate në politikën monetare për realizim të suksesshëm të qëllimeve të politikës monetare.