Shkup, 21 qershor 2023
Norma bazë e interesit dhe normat e interesit të depozitave të disponueshme janë rritur
për 0, 25 pikë përqindje
Më 20 qershor 2023 u mbajt mbledhja e rregullt e Komitetit për Politikë Operative Monetare të Bankës Popullore, ku u shqyrtuan të dhënat dhe informacionet më të fundit për ekonominë vendase dhe globale dhe zhvillimet më të fundit në tregjet financiare ndërkombëtare dhe vendase në kontekstin e pozicionimit të politikës monetare.
Në mbledhjen e Komitetit u vendos norma bazë e interesit e bonove të thesarit të rritet për 0,25 p.p. deri në nivel prej 6%. Në mbledhje u vendos edhe për rritjen e normave të ineteresit për depozitat e disponueshme, gjithashtu për 0,25 p.p. ku normat e interesit të depozitave mbrenda natës dhe shtatë ditore do të arrijnë përkatësisht 3,90% dhe 3,95%. Oferta e bonove të thesarit në ankandin e rregullt mbetet e pandryshuar dhe shënon 10 miliardë denarë.
Me ndryshimin e fundit vazhdon cikli i shtrëngimit të politikës monetare që filloi nga fundi i vitit 2021, së pari nëpërmjet menaxhimit aktiv të likuiditetit nëpërmjet ndërhyrjeve në tregun valutor, dhe pastaj prej muajit prill të vitit të kaluar me rritjen e normës së interesit dhe bonove të thesarit, si dhe normat e interesit për instrumentet e tjera monetare. Pozicionimi i këtillë monetar mbështetet dhe forcohet me disa ndryshime në instrumentin e rezervës së detyrueshme, të orientura në rritje të kursimit në denarë, si dhe me masat sistemike dhe makroprudenciale, siç është futja e shtresës mbrojtëse kundërciklike të kapitalit dhe pragje për monitorimin e cilësisë së kërkesës për kredi, me çka edhe më tej forcohet rezistenca e sistemit bankar.
Zhvendosjet në periudhën e kaluar në segmentet relevante për politikën monetare janë kryesisht në pajtim me pritjet, por rreziqet ende ekzistojnë. Për këto arsye, nevojitet kujdes i mëtejshëm në udhëheqjen e politikave, për të stabilizuar inflacionin dhe pritjet inflacioniste në bazë më të qëndrueshme. Prandaj, në pajtim me pritjet, në maj të vitit 2023, norma vjetore e inflacionit edhe më tej ngadalësohet, ngadalësim shënoi edhe inflacioni bazë, i cili në maj u reduktua në nivel njëshifror. Megjithatë, inflacioni mbetet i lartë dhe mbi mesataren historike, dhe inflacioni bazë, i cili është ende i lartë, vë në dukje se efektet e transmetimit të çmimeve të energjisë dhe ushqimit nuk janë shterrur ende plotësisht. Pritjet për dinamikën e ardhshme të çmimeve të produkteve primare të bursave po përforcohen në kahun rënës, por edhe më tej shoqërohen me pasiguri. Në tregun valutor lëvizjet janë të favorshme, si dhe rriten hyrjet në tregun e këmbimit. Në rrethana të tilla, Banka Popullore është e pranishme në tregun valutor me blerjen e tepricës së likuiditetit devizor.
Për stabilizimin e inflacionit dhe pritjet inclacioniste në bazë të përhershme, bankat qendrore kryesore vazhdojnë me shtrëngimin e politikës monetare, por me intesitet më të moderuar. Kështu, nga aspekti i normës së interesit të huaj, në mbledhjen e muajit qershor, BQE mori vendim për rritjen e normave bazë të interesit për 0.25 pikë përqindje shtesë, në pajtim me perspektivat për ruajtjen e inflacionit në nivel më të lartë për një periudhë më të gjatë se sa pritej.
Në raport me treguesit e fundit, te çmimet vendase, në muajin maj të vitit 2023 norma vjetore e inflacionit edhe më tej është ngadalësuar duke u reduktuar në 11,3% (13% në muajin paraprak), në pajtim me vlerësimet për ngadalësimin e normës së inflacionit në kuadër të ciklit të projeksioneve të prillit. Ngadalësimi i normës vjetore të inflacionit kushtëzohet nga ngadalësimi i rritjes së çmimeve në të tre komponentët. Rishikimet në lidhje me lëvizjet e pritshme në supozimet e hyrjeve të jashtme për projeksionin e inflacionit janë kryesisht në rënie. Megjithatë, ende theksohet pasiguria e lartë në lëvizjen e çmimeve botërore të produkteve primare në periudhën e ardhshme, me efekte të pasigurta ekonomike nga lufta në Ukrainë.
Në pajtim me standardet ndërkombëtare, niveli i rezervave valutore në fund të muajit maj është i përshtatshëm për ruajtjen e stabilitetit të kursit të këmbimit të valutës vendase. Lëvizjet në tregun valutor vendas edhe gjatë muajit maj ishin të favorshme, ku Banka Popullore ka ndërhyrë duke blerë valuta në tregun valutor. Për sa i përket të dhënave të fundit të disponueshme nga sektori i jashtëm, lëvizjet janë ende të favorshme, gjegjësisht deficiti tregtar aktualisht është më i ulët se pritjet për tremujorin e dytë të vitit 2023 sipas projeksionit të prillit. Të favorshme janë edhe realizimet e tregut të këmbimit, të cilat nga fillimi i vitit, deri në muajin maj, tregojnë për mundësinë e realizimit të hyrjeve neto më të larta në transfertat private në raport me ato të projektuara.
Sa i përket aktivitetit ekonomik vendas, në tremujorin e parë të vitit 2023 rritja e PBB-së reale u përshpejtua duke arritur në 2,1% në bazë vjetore (pas rritjes prej 0,6% në tremujorin paraprak), pak më fortë në raport të përshpejtimit të parashikuar të rritjes për këtë tremujor të ciklit të projeksionit të prillit. Të dhënat me frekuencë të lartë për tremujorin e dytë të vitit 2023 të cilat janë aktualisht të disponueshme janë të pamjaftueshme për të kuptuar situatën në tërësi. Për momentin, të dhënat për muajin prill tregojnë lëvizje të moderuara negative të prodhimit industrial, kundrejt rritjes minimale në tremujorin paraparak, si dhe rënie reale vjetore të qarkullimit në tregtinë totale, pas rritjes në tremujorin paraprak.
Në raport me lëvizjet monetare, të dhënat fillestare për muajin maj 2023 aktualisht janë në pajtim me projeksionet për rritje të përshpejtuar të depozitave dhe rritje më të moderuar të kredive në tremujorin e dytë të vitit.
Në përgjithësi, realizimet inflacioniste, të kombinuar me mjedisin e jashtëm të pasigurt dhe të ndryshueshëm dhe rreziqet që ende janë prezente, kërkojnë kujdes të mëtejshëm nga bartësit e politikave makroekonomike dhe reagim të përshtatshëm me qëllim të ankorohen pritjet inflacioniste dhe të stabilizohet inflacioni në bazë më afatgjate. Banka Popullore monitoron me kujdes të dhënat dhe rreziqet makroekonomike dhe është e përgatitur t'i përdorë të gjitha instrumentet e domosdoshme dhe të marrë masa që do të kontribuojnë për ruajtjen e stabilitetit të kursit të këmbimit, stabilizimin e pritjeve inflacioniste dhe stabilitetin e çmimeve në afat të mesëm.