Norma bazë e interesit është rritur në 2%, rritje të ndjeshme edhe tek normat e interesit të depozitave brenda natës dhe depozitave me afat shtatë ditor.

Shkup, 15 qershor 2022

Më 14 qershor u 2022 u mbajt mbledhja e rregullt e Komitetit për Politikë Operative Monetare të Bankës Popullore, në të cilën u shqyrtuan zhvillimet e fundit të tregjeve financiare ndërkombëtare dhe të vendit, si dhe treguesit e ekonomisë së vendit, në kuptim të pozicionimit të politikës monetare. Duka i pasur parasysh informacionet dhe treguesit e fundit u vendos që të vazhdohet me procesin e normalizimit gradual të politikës monetare për qëllim të ruajtjes së stabilitetit afatmesëm të çmimeve.      

Për shkak të rritjes së çmimeve të produkteve primare në bursat botërore dhe ndërprerjes në zinxhiret e furnizimit, të cilat ndikojnë edhe në llojet tjera të produkteve, inflacioni shënon rritje në nivel botëror. Kjo dukuri është e pranishme edhe në ekonominë tonë, ku një pjesë e konsiderueshme e nevojave vendase përmbushen nëpërmjet importit – në kemi normë më të lartë të hapjes tregtare midis vendeve të Ballkanit Perëndimor. Duke pasur parasysh lëvizjet e inflacionit, por edhe të tregut valutor, Banka Popullore vazhdimisht i shfrytëzon të gjitha instrumentet e disponueshme për menaxhim të likuiditetit dhe për ndikim ndaj normave të interesit. Në fakt, intervenimet e vazhdueshme të Bankës Popullore në tregun valutor, prej tremujorit të fundit e këndej, ndikojnë në uljën e likuiditetit, ndërsa për ta ruajtur nivelin e saj optimal shfrytëzohen edhe instrumentet tjera, siç janë depozitat brenda natës, depozitat me afat shtatë ditor, repo operacionet dhe bonot e thesarit. U bë ndryshim i ri tek instrumenti i rezervës së detyruar për t’u përqëndruar në veprimin e procesit të euroizimit, gjë që ndikon edhe më shumë në kërkesën e tregut të valutave të huaja. Kjo masë është në përputhje edhe me Strategjinë e Denarizimit të Ekonomisë Vendase.            

Lidhur me normën mesatare bazë, e cila është një prej instrumenteve që përdor Banka Popullore, pas rritjes në prill dhe maj (për 0,25 p.p., përkatësisht), në mbledhjen e qershorit të Komitetit u vendos për rritje të normës së interesit të bonove të thesarit për 0,25 p.p., në nivelin prej 2%. Në këtë seancë të Komitetit u vendos të rriten edhe normat e interesit të depozitave të disponueshme gjatë natës dhe në shtatë ditë, për nga 0,25 p.p. dhe 0,15 p.p., përkatësisht, në nivel prej 0,40% dhe 0,45%, përkatësisht. Oferta e bonove të thesarit në ankandin e rregullt nuk u ndryshua dhe është 10 bilion denarë.                  

Presim që këto masa, në kushte të stabilitetit të kursit të denarit, të nxisin ndryshime në politikën e interesit të bankave në drejtim të rritjes së normave të interesit në kursimet me valut vendase dhe rritje të depozitëve të bankave në denar.          

Gjatë marrjes së vendimit për shtrëngim të mëtejshëm të politikës monetare u morrën parasysh lëvizjet më të reja të inflacionit, i cili edhe më tutje është duke u rritur. Në periudhën janar – maj 2022 inflacioni mesatarisht shënonte 9,1% që është më i lartë krahasuar me parashikimet tona të fundit në kushtet e rritjes më të theksuar të produkteve primare në bursat botërore. Duke pasur parasysh rritjen e lartë të produkteve primare, e cila është duke zgjatur kohë të gjatë, ka edhe efekte të transferuara te pjesa më e madhe e produkteve dhe shërbimeve, ashtuqë ka përshpejtim edhe tek inflacioni bazë. Arritjet e tilla nxisin më shumë pritjet e inflacionit, që edhe më shumë thekson nevojën për udhëheqje të kujdesshme të politikave vendase. Indeksi i FAO-s në dy muajt e fundit tregon përmirësime në rënie tek çmimet botërore të ushqimit, megjithatë lufta në Ukrainë, si dhe gjendja e sinxhireve të furnizimit, sjellin pasiguri në lëvizjet e mëtejshme të inflacionit.        

Rezervat valutore mbahen në zonën e sigurt dhe presionet në tregun valutor nga kriza energjetike janë ulur ndjeshëm në dy muajt e fundit. Ulja e presioneve është edhe reflektim i zhvillimeve të favorshme në tregun valutor, si dhe i uljes së prirjes së subjekteve vendase për të kthyer valutën vendase në valutë të huaj. Duke pasur parasysh nivelin e lartë të rezervave valutore në periudhën para pandemisë dhe rritjen e mëtejshme gjatë dy viteve të pandemisë, sipas standardeve ndërkombëtare rezervat valutore janë në nivelin e duhur.

Lidhur me lëvizjet në ekonominë reale, në tremujorin  e parë të vitit 2022 PBB-ja shënoi rritje prej 2,4% në bazë vjetore. Duke analizuar sipas komponentëve, kërkesa e brendshme ka kontribut pozitiv në rritje, në kushte të rritjes tek të gjitha kategoritë. Rritje më të theksuar shënojnë bruto investimet, që janë të lidhura me rritjen e ndjeshme të importit dhe akumulimit të furnizimeve të lëndëve të para dhe energjisë dhe përkeqësimit të zinxhirëve tashmë të ndërprerë global të furnizimit dhe tregut të energjisë, si rezultat i saj, neto importi ka kontribut negativ në rritjen. Të dhënat me frekuencë të lartë për tremujorin e dytë të vitit 2022 janë të limituara dhe të pamjaftueshme për të parë situatën në tërësi.  Për momentin, të dhënat e muajit prill tregojnë rritje të mëtejshme reale vjetore të qarkullimit në tregtinë totale, ndërkohë që prodhimi industrial shënon rrënie në bazë vjetore, pas rritjes në tremujorin e kaluar.

Nga pikëpamja e lëvizjeve të sektorit monetar, sipas të dhënave fillestare për muajin maj të vitit 2022, rritja vjetore e kredive edhe më tutje është solide dhe kryesisht korrespondon me atë të parashikuar, me rritje më të moderuar të depozitave.

Në maj, në tregjet financiare ndërkombëtare mbizotëruan pritje të përforcuara të investitorëve për normalizim të politikave monetare dhe për norma më të larta interesi. Në kushte të tilla, u vë në dukje ulja e çmimeve të bonove qeveritare më të sigurta në eurozonë, rritje të kontributeve të tyre, gjë që u mbështet edhe prej përpjekjeve të ECB-së për kthim të inflacionit drejt nivelit të synuar në afat të mesëm. ECB-ja në seancën e fundit paralajmroi rritje të normave referuese të interesit për 0,25 p.p. në korrik, si dhe rritje të normave të interesit edhe në shtator, ndërsa madhësia e ndryshimit do të kushtëzohet nga projeksionet e reja afat mesme për inflacionin.  

Në përgjithësi, rreziqet për kontektstin e përgjithshëm makroekonomik edhe më tutje janë të shprehura dhe kryesisht janë të lidhura me mjedisin e jashtëm dhe rrezik kryesor edhe më tutje është pasiguria e lidhur me zhvillimet dhe kohëzgjatjen e konfliktit ushtarak midis Rusisë dhe Ukrainës dhe ndikimit të saj ndaj çmimeve dhe aktivitetit ekonomik në nivel global. Në kushte të tilla edhe më shumë shprehet nevoja për të ndjekur politika të brendshme më të kujdesshme.

Banka Popullore monitoron nga afër trendet dhe rreziqet e mundshme dhe do të vazhdojë të reagojë në mënyrë të duhur drejt normalizimit gradual të politikës monetare, duke përdorur të gjitha instrumentet në dispozicion, për ruajtjen e stabilitetit afatmesëm të çmimeve.