Ndryshime në instrumentin e rezervës së detyruar për shkak të mbështetjes së financimit të prodhimtarisë vendase të energjisë elektrike nga burimet e ripërtëritshme. Norma bazë e interesit është rritur për 0,5 p.p. në nivelin prej 3%

Shkup, 14 shtator 2022 

Me 13 shtator 2022 u mbajt mbledhja e Këshillit të Bankës Popullore, si dhe mbledhja e rregullt e Komitetit për Politikë Operative Monetare të Bankës Popullore. Në mbledhje u shqyrtuan të dhënat dhe informacionet më të reja të ekonomisë së vendit dhe asaj globale dhe zhvillimet e fundit të tregjeve financiare ndërkombëtare dhe të vendit.   

Në mbledhjen e Këshillit të Bankës Popullore u miratua vendimi për ndryshim të instrumentit për rezervë të detyruar, përmes të cilit nxitet kreditimi i projekteve të lidhur me prodhimtarinë vendase të energjisë elektrike nga burimet e ripërtëritshme. Me këtë vendim, baza për ndarjen e rezervës së detyruar në denarë për bankat do të zvogëlohet për shumën e kredive të reja për financim të projekteve për prodhimtari vendase të energjisë elektrike nga burimet e ripërtëritshme. Kështu, në kushtë të krizës energjetike dhe rritje të fortë të çmimeve globale të energjisë elektrike, të cilat ndikojnë edhe mbi tregun devizor, por edhe mbi çmimet e vendit dhe standardit jetësor, Banka Popullore kontribuon në zbutjen e presioneve dhe të problemeve strukturore në ekonomi. Përveç kësaj, me këtë masë mbështeten edhe “financat e gjelbërta” dhe financimi и qëndrueshëm, si qëllim strategjik në planin më të ri strategjik të bankës qëndrore.   

Në mbledhjen e Komitetit për Politikë Operative Monetare u vendos që norma e interesit të bonove të bankës të rritet për 0,5 p.p. deri në nivelin prej 3%, ndërsa oferta e bonove të bankës në ankandin e rregullt nuk u ndryshua dhe shënon 10 miliardë denarë. Në këtë mbledhje u vendos të rriten edhe normat e interesit të depozitave të disponueshëm brenda natës dhe në shtatë ditë, për nga 0,5 p.p., të niveleve prej 0.90% dhe 0,95%, përkatësisht. Gjatë marrjes së vendimit janë marrë parasysh lëvizjet e inflacionit, i cili në gusht ishte në rritje, por më ngadalë. Këto ndryshime do të kontribuojnë në nxitjen e mëtejshme të kursimit në valutë vendase, që do të arrihet përmes ndryshimeve në politikën e interesit të bankave në dobi të ofertës së interesit relativisht më të favorshëm të produkteve depozitare në denar. Duke marrë parasysh strategjinë monetare për kurs stabil valutor të denarit ndaj euros, ndryshimet në politikën e brendshme monetare i reflektojnë edhe ndryshimet e pozicionimit të BQE-së. Tregu vendas valutor është stabil së fundmi, me presione të moderuara nga kriza energjetike dhe fluks valutor në tregun valutor i cili është mjaft më i lartë se pritjet. Në rrethana të tilla, Banka Popullore do të vazhdojë të blej valuta që do të kontribuojë në rritjen e mëtejshme të rezervave valutore.    

Të dhënat më të reja të inflacionit tregojnë inflacion mesatar për periudhën janar – gusht 2022 prej 11,6% në nivel vjetor dhe edhe më tutje kryesisht vjen nga faktorët e jashtëm në anën e ofertës. Kështu, kontribut më të madh të rritjes së inflacionit vendas ka rritja e çmimeve të importit të ushqimeve dhe energjisë, përfshirë edhe çmimin vendas të energjisë elektrike dhe termike, të cilat janë nën ndikim të ngjarjeve në tregun global të energjisë. Por, rritja e tyre afatgjate dhe më e fortë krijon efekte transmetuese ndaj çmimeve dhe produkteve dhe shërbimeve që nxit edhe më tej pritjet inflacioniste, gjë që tregon nevojën për politika të brendshme të kujdesshme. Në muajt e kaluar te çmimet e ushqimit vërehen rënie më të theksuar në bursat botërore, të cilat në periudhën e ardhshme mund të sjellin rrënie edhe të çmimeve vendase. Në të njejtën kohë, gjithashtu në rënie janë edhe rishikimet e pritjeve të rritjes për disa prej këtyre çmimeve. Mirëpo, pasiguria nga dinamika e ardhshme e çmimeve të produkteve primare në berza, veçanarisht të energjensave është theksuar për shkak të ngjarjeve luftarake në Ukrainë. 

Rezervat devizore edhe më tutje janë në zonën e sigurtë, ndërsa niveli i tyre i kënaq kërkesat e përshtatshmërisë në pajtim me standardet ndërkombëtare. Nga korriku e tutje, rezervat devizore shënojnë rritje të vazhdueshme, kryesisht shkaku i intervenimeve të Bankës Popullore në tregun valutor të cilat janë në shumë mjaft të lartë prej 183 miliona euro, për këtë periudhë. Pozita e tillë e Bankës Popullore kontribuoi për rritje të mëtejshme të nivelit të rezervave valutore, që është mbi parashikimet për këtë periudhë të vitit.  

Sa i përket aktivitetit në ekonominë vendase, në tremujorëshin e dytë të vitit 2022 PBV-ja realizoi rritje prej 2,8% në bazë vjetore, që është plotësisht në pajtim me pritjet sipas parashikimeve të fundit, në fakt sipas pparashikimeve të prillit Banka Popullore kishte pritje të rritjes prej 2,8%. Në total, për gjysmëvjetorin e parë arritjet janë pak më të mira se parashikimet e Bankës Popullore. Të dhënat e disponueshme me frenkuencë të lartë për aktivitetin e ekonomisë vendase në tremujorëshin e tretë janë të kufizuara, por shkaku revizioneve të vazhdueshme në rënie të kërkesës së huaj të shkaktuara nga konflikti luftarak në Ukrainë dhe thellimi i krizës energjetike, zmadhohen rreziqet e rritjes në periudhën e ardhshme.  

Nga aspekti i lëvizjeve të sektorit monetar, në pajtim me të dhënat e fundit të aktivitetit kreditor edhe më tutje është solide dhe mbi parashikimet dhe shënohet rritje edhe te depozitat e përgjithshme, por më pak se pritjet. 

Në gusht, në qendër të vëmendjes të tregjeve ndërkombëtare financiare ishin pritjet e investitorëve për shtrëngim të mëtejshëm të politikës monetare nga ana e bankave më të mëdha qëndrore. Kështu, u përforcuan pritjet se BQE-ja do ti rrit normat referuese të interesit për 75 pika bazë, që u realizua në takimin në fillim të shtatorit. Në rrethana të tilla, çmimet e obligacioneve shtetërore në SHBA dhe në eurozonën shënuan rënie, në fakt rendimentet e tyre u rritën. Në periudhën e njejtë, vlera e dollarit amerikan ndaj euros edhe më tutje shënon rritje.  

Në përgjithësi, rreziqet për kontektstin e përgjithshëm makroekonomik edhe më tutje janë të shprehura dhe kryesisht janë të lidhura me mjedisin e jashtëm. Rreziku kryesor edhe më tutje është pasiguria e shkaktuar nga tensionet globale gjeopolitike dhe ndikimi i tyre ndaj çmimeve dhe aktivitetit ekonomik në korniza globale, para së gjithash mbi furnizimin me energji të Europës. Nuk duhet të anashkalohen edhe rreziqet nga pandemia e kovid-10, e cila ende nuk ka mbaruar. Në kushte të tilla është e nevojshme udhëheqje e kujdesshme e politikave vendase. Banka Popullore i ndjek me kujdes të dhënat makroekonomike dhe rreziqet dhe do të vazhdojë me përdorimin e të gjitha instrumenteve të disponueshme, me qëllim të ruajtjes së stabilitetit të kursit valutor dhe stabilitetit të çmimeve në afat të mesëm.