Norma bazë e interesit është rritur në 1,75%
Shkup, 11 maj 2022
Më 10 mund 2022 u mbajt seanca e rregullt e Komisionit të Politikës Operative Monetare të Bankës Popullore, në të cilën u shqyrtuan zhvillimet e fundit në tregjet financiare ndërkombëtare dhe të vendit dhe treguesit kryesorë për ekonominë e vendit në kontekst të pozicionimit të politikës monetare.
Pas ndryshimeve në instrumentin e rezervës së detyruar dhe rritjes së normës bazë të interesit në muajin prill në 1,5%, si përgjigje parandaluese ndaj lëvizjeve në rritje të pritshmërive inflacioniste, në seancën e muajit maj të Komisionit u vendos rritja shtesë e normës së interesit me 0,25 p.p., në nivelin 1,75%. Oferta e bonove të thesarit në ankandin e sotëm është 10 miliardë denarë.
Gjatë marrjes së këtij vendimi, janë marrë parasysh lëvizjet e fundit të inflacionit, të cilat janë përshpejtuar edhe në muajin prill, si dhe ndikimi i ecurive të tilla në pritshmëritë inflacioniste. Vendimi për shtrëngimin e mëtejshëm të politikës monetare bazohet në vlerësimet se presionet e çmimeve të importit janë më jetëgjata dhe më të forta, gjë që krijon efekte të caktuara transfertash në disa kategori çmimesh dhe ndikon në pritjshmërinë inflacioniste. Prej këtu del edhe nevoja për reagim monetar, pavarësisht rreziqeve në rënie për rritjen ekonomike dhe kërkesën vendase.
Të dhënat e fundit tregojnë se inflacioni, në prill të vitit 2022 u përshpejtua dhe arriti normë vjetore prej 10,5%, gjë që tregon se inflacioni këtë vit do të jetë më i lartë se sa pritej sipas parashikimeve të fundit. Lëvizjet në inflacionin vendas janë në pajtim me inflacionin global, duke përfshirë edhe inflacionin në rajonin e Evropës Qendrore dhe Juglindore, ku inflacioni mesatar për muajin prill është rreth 11%. Faktorët kryesorë për zhvendosjen e nivelit të çmimeve mbeten faktorët në anën e ofertës, kryesisht çmimet e ushqimeve dhe energjisë elektrike, si pasojë e rritjes së çmimeve të produkteve primare në bursat botërore. Këto efekte të transferueshme janë veçanërisht të dukshme në ekonomi si e jona, ku pjesa më e madhe e konsumit importohet dhe ku pjesa më e madhe e ushqimit dhe energjisë në shportën e konsumit është e lartë. Duke qenë se ushqimi dhe energjia janë komponent hyrës për shumë produkte dhe shërbime të tjera, rritja e çmimeve po bëhet gjithnjë e më e përhapur. Kështu, vërehet dinamikë më e madhe në lëvizjen e inflacionit bazë. Vlerësimet aktuale vazhdojnë të tregojnë mungesën e presioneve më të theksuara të kërkesës mbi çmimet, dhe me konfliktin ushtarak në Ukrainë theksohen rreziqet në rënie të kërkesës vendase në periudhën e ardhshme. Megjithatë, nevojiten politika të brendshme të kujdesshme që nuk do të shkaktojnë presione shtesë në anën e konsumatorit.
Rezervat valutore mbahen në zonë të sigurt. Duke pasur parasysh nivelin e lartë të rezervave valutore në periudhën para pandemisë dhe rritjen e mëtejshme në dy vitet që nga pandemia, aktualisht rezervat valutore janë në nivele të larta në pajtueshmëri me të gjitha standardet ndërkombëtare. Që nga fillimi i vitit, tregu valutor i huaj kishte rritje të kërkesës për valutë të huaj nga kompanitë për shkak të rritjes së importeve të energjisë, në kushtet e rritjes së ndjeshme të çmimeve botërore të këtyre produkteve. Gjatë muajve prill dhe maj, këto presione u ulën ndjeshëm, së bashku me presionet të cilat lidhen me spekulimet e pabaza për kursin e këmbimit, gjatë të cilave tregu valutor aktualisht është i qëndrueshëm dhe ka ofertë më të lartë sezonale për valutë të huaj.
Lidhur me lëvizjet në ekonominë reale, në vitin 2021 kishte rritje reale ekonomike prej 4%, që është brenda pritshmërive. Të dhënat aktualisht të disponueshme me frekuencë të lartë për periudhën e tremujorit të parë të vitit 2022 tregojnë rritje të mëtejshme të ekonomisë vendase në këtë periudhë. Megjithatë, me përshkallëzimin ushtarak midis Rusisë dhe Ukrainës nga fundi i shkurtit, i përkeqëson edhe më tej i zinxhirët globalë të furnizimit tashmë të ndërprerë dhe tregun e energjisë, dhe ndikon në besueshmërinë e subjekteve ekonomike. Kjo ka ndikuar në përkeqësimin e pritshmërive për rritje të ekonomisë globale, dhe mbi të gjitha europiane, gjë që ka ndikim negativ në perspektivën ekonomike dhe dinamikën e rimëkëmbjes së ekonomisë vendase për këtë dhe vitin e ardhshëm, respektivisht rritja do të ishte më e ulët nga pritshmëritë.
Për sa i përket zhvillimeve në sektorin monetar, sipas të dhënave fillestare për muajin prill 2022, rritja vjetore e kredisë akoma është solide, me rritje më të moderuar të depozitave. Kështu, te depozitat e popullsisë u vërejt rritje në bazë mujore në muajin prill.
Në përgjithësi, vlerësimet e fundit të parametrave bazë makroekonomike tregojnë nevojën për shtrëngim të mëtejshëm të politikës monetare, pavarësisht nga rreziqet rënëse për rritjen ekonomike dhe kërkesën. Rreziqet për kontekstin e përgjithshëm makroekonomik janë më të theksuara dhe lidhen kryesisht me mjedisin e jashtëm. Efektet e pandemisë akoma egzistojnë akoma, dhe ndërprerjet në zinxhirët e furnizimit dhe kriza e energjisë janë të përkeqësuara për shkak të konfliktit ushtarak në Ukrainë. Akoma ka pasiguri të madhe, veçanërisht rreth kohëzgjatjes dhe intensitetit të luftës në Ukrainë dhe efektet e sanksioneve aktuale dhe të ardhshme ndaj Rusisë. Prandaj, nevojiten politika makroekonomike të matura që do të synohen, për të zbutur efektet e krizës, por duke marrë parasysh presionet inflacioniste. Banka Popullore do të vazhdojë të monitorojë nga afër trendet dhe rreziqet e mundshme dhe do të reagojë në pajtim me rrethanat për të normalizuar gradualisht politikën monetare.