Shkup, 10 maj 2023
Norma bazë e interesit, si dhe depozitat e disponueshme janë rritur për 0,25 pikë përqindje
Më 9 maj 2023 u mbajt mbledhja e rregullt e Komitetit për Politikë Monetare të Bankës Popullore, ku u shqyrtuan të dhënat dhe informacionet më të fundit për ekonominë vendase dhe globale dhe zhvillimet më të fundit në tregjet finaciare ndërkombëtare dhe vendase në kontekst të pozicionimit të politikës monetare.
Banka popullore vazhdon me shtrëngimin e politikës monetare. Në mbledhjen e Komitetit u vendos norma e interesit e bonove të thesarit të rritet për 0,25 p.p. shtesë deri në nivelin prej 5,75%. Në këtë mbledhje u mor vendimi për rritjen e normave të interesit për depozitat e disponueshme, gjithashtu me 0,25 p.p., ku normat e interesit për depozitat mbrenda natës dhe shtatë ditore përkatësisht do të arrijnë 3,65% dhe 3,70%. Oferta e bonove të thesarit në ankandin e rregullt është e pandryshuar dhe arrin 10 miliardë denarë.
Me ndryshimin e fundit, vazhdon cikli i shtrëngimit të politikës monetare, i cili filloi në fund të vitit 2021, fillimisht nëpërmjet menaxhimit aktiv të likuiditetit nëpërmjet ndërhyrjeve në tregun valutor, dhe më pas nga prilli i vitit të kaluar edhe me rritjen e normës së interesit për bonot e thesarit, si dhe normat e interesit të instrumenteve të tjera monetare. Ky pozicionim monetar mbështetet dhe forcohet edhe me disa ndryshime në instrumentin e rezervës së detyrueshme, të orientuara në rritjen e kursimeve në denarë, si dhe me masat sistematike dhe makroprudenciale, siç është vendosja e shtresës mbrojtëse kundërciklike të kapitalit dhe pragjeve për monitorimin e cilësisë së kërkesës për kredi, me çka në mënyrë shtesë forcohet rezistenca e sistemit bankar.
Të dhënat e fundit të rëndësishme për vlerësimin e mjedisit për zbatimin e politikës monetare kryesisht lëvizin brenda pritshmërive, por rreziqet ende mbizotrojnë. Për këto arsye, nevojitet kujdes i mëtejshëm në udhëheqjen e politikave, për të stabilizuar inflacionin dhe pritjet inflacioniste në bazë të përhershme. Gjegjësisht, në pajtim me pritjet, edhe në prill të vitit 2023 norma vjetore e inflacionit shënoi ngadalësim, i cili filloi nga nëntori i vitit të kaluar, por ende si në nivel global, është mbi mesataren historike. Gjithashtu, inflacioni bazik edhe më tej është në nivel më të lartë, që tregon se efektet e transmetimit të çmimeve të energjisë dhe ushqimeve në këtë komponent akoma nuk janë absolvuar plotësisht. Pritjet për dinamikën e ardhshme të çmimeve të importit janë në rënie, por pasohen nga pasiguria lidhur me zhvillimin e luftës në Ukrainë. Në tregun valutor, lëvizjet janë të qëndrueshme, me tendencë të shtuar për kursim në monedhën vendase, por ende ekziston pasiguri. Shikuar nga aspekti i normës së interesit të huaj, si faktor i jashtëm i rëndësishëm për zbatimin e politikës monetare të brendshme, në mbledhjen e muajit maj, BQE sërish solli vendim për rritjen e normave bazë të interesit, por më të moderuar – duke rritur normën bazë të interesit me 0,25 pikë përqindje, në pajtim me perspektivën për ruajtjen e inflacionit në nivel më të lartë se sa pritej, me theks të veçantë në presionet mbi inflacionin bazë.
Në lidhje me treguesit më të fundit, te çmimet e brendshme, në pajtim me pritshmëritë, edhe më tej ka tendencë të ngadalësimit të rritjes, e cila në prill të vitit 2023 u reduktua në 13% (14.7% në mars). Rritja më e ngadaltë vjetore e inflacionit vjen kryesisht nga rritja më e ulët e çmimeve të komponentit ushqimor. Pritjet e fundit për lëvizjet e çmimeve të importit tregojnë një lëvizje rënëse të çmimeve të aksioneve të naftës dhe ushqimeve, gjë që do të ndikonte në favor të çmimeve të brendshme, por edhe më tej është theksuar pasiguria në periudhën e ardhshme, e kushtëzuar nga efektet e luftës në Ukrainë.
Në pajtim me standardet ndërkombëtare, niveli i rezervave valutore në fund të muajit prill është i mjaftueshëm për të ruajtur stabilitetin e kursit të këmbimit valutor. Lëvizjet në tregun valutor vendas gjatë muajit prill ishin kryesisht të qëndrueshme, ndërkohë që Banka Popullore ka qenë prezente vetëm herë pas here në tregun valutor. Në raport me të dhënat e fundit të disponueshme nga sektori i jashtëm, lëvizjet janë ende të favorshme, gjegjësisht deficiti tregtar në tremujorin e parë të vitit 2023 është dukshëm më i ulët se pritshmëritë sipas ciklit të projeksionit të tetorit. Të favorshme janë edhe arritjet e tregut të këmbimit, të cilat që nga fillimi i vitit, në muajin prill, janë pak më të mira se të hyrat neto të projektuara nga transfertat private.
Për sa i përket aktivitetit ekonomik të brendshëm, në tremujorin e fundit të vitit 2022 rritja reale e PBB-së pritet të ngadalësohet, kështu që mesatarisht, për të gjithë vitin 2022, ekonomia shënoi rritje reale prej 2,1%, që është shumë afër pritjeve nga projeksioni i tetorit i Bankës Popullore. Të dhënat me frekuencë të lartë për tremujorin e parë të vitit 2023 me të cilat disponon aktualisht tregojnë për rritje minimale vjetore te prodhimi industrial, rritje të vogël reale vjetore të qarkullimit në totalin e tregtisë, si dhe norma solide të rritjes në ndërtimtari dhe hoteleri. Këto lëvizje theksojnë përshpejtim të moderuar të mundshëm të rritjes në tremujorin e parë të vitit 2023.
Në raport me lëvizjet monetare, sipas të dhënave fillestare për muajin prill të vitit 2023, rritja e aktivitetit kreditor me bazë vjetore vijon edhe më tej të ngadalësohet, më fortë se pritshmëritë nga projeksioni i tetorit. Nga ana tjetër, rritja e depozitave është duke u përshpejtuar dhe është mbi pritshmëritë për tremujorin e dytë.
Në përgjithësi, arritjet inflacioniste, në kombin me mjedisin e jashtëm të pasigurt dhe të ndryshueshëm dhe rreziqet që ekzistojnë ende, kërkon kujdes të mëtejshëm nga bartësit e politikave makroekonomikë dhe reagim të përshtatshëm me qëllim për të ankoruar pritjet inflacioniste dhe për të stabilizuar inflacionin në bazë të përhershme. Banka Popullore monitoron me kujdes të dhënat dhe rreziqet makroekonomike dhe është e gatshme të përdorë të gjitha instrumentet e nevojshme dhe të marrë masa që do të kontribuojnë në ruajtjen e stabilitetit të kursit të këmbimit, stabilizimin e pritjeve inflacioniste dhe stabilitetin e çmimeve në afat të mesëm.