Shkup, 1 nëntor 2023

Norma bazë e interest mbetet në nivelin prej 6,30% ‒ politika monetare edhe më tej është e shtrënguar

Me 31 tetor 2023 u mbajt mbledhja e rregullt e Komitetit për Politikë Operative të Bankës Popullore, në të cilën u shqyrtuan të dhënat dhe informacionet më të fundit për ekonominë globale dhe vendase dhe zhvillimet më të fundit në tregjet financiare ndërkombëtare dhe vendase në kontekstin e vendosjes së politikës monetare.  

Në këtë mbledhje të Komitetit për Politikë Operative Monetare nuk u bënë ndryshime shtesë në politikën monetare. Konkretisht, u vendos që norma e interesit e bonove të thesarit të mbetet në nivelin prej 6,30%, njëkohësisht me mbajtjen e normave të interest të depozitave njëditore dhe shtatëditore në nivelet prej 4,20% dhe 4,25%, përkatësisht. Oferta e bonove të thesarit në ankandin e rregullt mbetet e pandryshuar dhe arrinë në 10 miliardë denarë. 

Niveli aktual i normës bazë të interesit, në kombinim me ndryshimet në rezervën e detyrueshme, si dhe masat makroprudenciale të marra deri tani, do të kontribuojë në ngadalësimin e mëtejshëm të inflacionit dhe ruajtjes së stabilitetit të kursit të këmbimit valutor. Shtrëngimi i politikës monetare filloi që nga fundi i vitit 2021, së pari nëpërmjet intervenimeve të tregut valutor dhe udhëheqjes optimale me likuiditetin dhe pastaj nga prilli i vitit të kaluar edhe nëpërmjet rritjes së normës bazë së interesit, në gjithsej 14 raste deri tani. 

Vendimi i fundit për politikën monetare kryesisht është kushtëzuar nga lëvizjet e realizuara dhe vlerësimet për treguesit kyç të politikës monetare, me theks të veçantë në inflacionin. Inflacioni vendas edhe më tutje është duke u ngadalësuar por më fuqishëm, duke u ulur në 6,6% në nivel vjetor në shtator të vitit 2023. Ngadalësimi i normës vjetore të inflacionit është rezultat i ngadalësimit të rritjes së çmimeve te të gjitha tre komponentat, me kontribut më të madh nga komponenta ushqimore. Megjithatë, inflacioni i përgjithshëm ngadalëson pak më dobët nga pritjet e parashikimeve të fundit, ndërsa niveli i tij edhe më tej është mbi mesataren historike. Nga ana tjetër, norma bazë e inflacionit ngadalëson tërësisht në pajtim me pritjet, që tregon një ulje të presioneve të çmimeve nga kategoritë më pak të ndryshueshme të çmimeve dhe në pajtim edhe me masat e marra monetare. Pritjet më të reja për çmimet e importit, pra të çmimeve botërore të produkteve primare, janë të rishikuara kryesisht në drejtim të rënies, ku ende mbizotërojnë pritjet për rënie të çmimeve në periudhën e ardhshme. Rreziqet nga mjedisi i jashtëm në lidhje me lëvizjet e ardhshme të çmimeve edhe më tutje janë të pafavorshme dhe të pasigurta, kryesisht shkaku i natyrës së paparashikueshme të luftës në Ukrainë dhe së fundmi në Lindjën e Mesme, si faktor i ri rreziku.  

Për sa i përket politikës së Bankës Qëndrore Europiane (BQE), pas një cikli të dhjetë rritjeve të njëpasnjëshme, në mbledhjen e fundit në tetor BQE-ja nuk bëri ndryshime tjera, pra e mbajti nivelin e njejtë të normave bazë të interesit, në bazë të vlerësimeve se ndryshimet e deritanishme i japin rezultatet e pritura dhe me pritje për ruajtjen e nivelit të lartë aktual të normave të interesit në periudhë më të gjatë.

Gjendja e tregut valutor është e qëndrueshme dhe lëvizjet janë të favorshme. Niveli i rezervave valutore në fund të shtatorit është në pajtim me standardet ndërkombëtare për ruajtjen e stabilitetit të kursit të këmbimit të monedhës vendase. Nga fillimi i vitit, rezervat valutore shënojnë rritje, si rezultat i lëvizjes së favorshme të tregut valutor dhe ndërhyrjeve me blerje neto të valutave të huaja nga ana e Bankës Popullore që nga fillimi i vitit. Kjo është reflektim i presioneve në rënie nga kriza energjetike dhe me atë edhe kërkesa më e vogël nga ana e firmave, rritja e blerjes neto nga personat fizik si sinjal besimi në monedhën vendase, si dhe likuiditeti valutor përgjithësisht i mirë i bankave. Në krahasim me të dhënat e fundit të disponueshme nga sektori i jashtëm, deficiti tregtar në periudhën korrik – gusht 2023 është më i ulët nga pritjet sipas parashikimit të prillit, ndërsa të dhënat për operacionet e këmbimit valutor në shtator 2023 janë në pajtim me flukset neto të pritshme nga transferimet private për tremujorin e tretë.  

Duke parë nga aspekti i aktivitetit ekonomik të brendshëm, rritja reale e PBB-së në tremujorin e dytë të 2023 ngadalësoi duke rënë në 1,1% në bazë vjetore (pas rritjes prej 2,1% në tremujorin e kaluar), duke iu afruar rritjes së parashikuar për këtë tremujor sipas ciklit të parashikimeve të prillit. Të dhënat me frekuencë të lartë të aktivitetit ekonomik për tremujorin e tretë nga viti 2023 me të cilat disponon për momentin tregojnë një rritje më të dobët në këtë tremujor, krahasuar me pritjet e prillit.  Gjithashtu, pritshmëritë e fundit tregojnë për një rishikim në rënie të rritjes së kërkesës së huaj deri në fund të 2024, me perspektiva edhe për një rikuperim më të ngadaltë të ekonomisë vendase në periudhën e ardhshme.

Në sektorin monetar, të dhënat e fundit në shtator 2023 edhe më tej tregojnë për një rritje më të fuqishme te depozitat krahasuar me pritjet e prillit, ndërsa aktiviteti kreditor edhe më tej ngadalëson, në pajtim me dinamikën e pritur.

Në përgjithësi, kushtet për udhëheqje të politikës monetare janë ende të pasigurta dhe tregojnë domosdoshmërinë e ndjekjes së kujdesshme të dinamikës dhe faktorëve të inflacionit, si dhe të pritjeve inflacioniste. Kjo nënkupton dhe kujdesshmëri në udhëheqjen e politikave makroekonomike të cilat ndikojnë mbi kërkesën në ekonomi. Banka Popullore edhe më tej është e gatshme t’i përdorë të gjitha instrumentet e nevojshme dhe të merr masa përkatëse me të cilat do të kontribuojë në ruajtjen e stabilitetit e kursit të këmbimit, stabilizimin e pritjeve inflacioniste dhe në stabilitetin e çmimeve në afat të mesëm.