Pyetje lidhur me zbatimin e Udhëzimit gjatë gjendjes së jashtëzakonshme lidhur me pandeminë e Kovid-19

Pyetje lidhur me zbatimin e Udhëzimit gjatë gjendjes së jashtëzakonshme lidhur me pandeminë e Kovid-19.

Udhëzim për ndryshim të Udhëzimit për zbatimin e Vendimit për përmbajtjen dhe mënyrën e funksionimit të Regjistrit kreditor 
(Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut, nr. 110/20)

Dispozita të veçanta (Kovid-19)

1. Nëse pala e kredisë tashmë është ristrukturuar ose prolonguar (më 29.02.2020 ka shenjë për R ose P në fushën 27-1) dhe në periudhën nga 01.03.2020 deri më 30.09,3030 është bërë ndryshim i kushteve të kontratës si rezultat i pandemisë së Kovid-19 (pika 58-b nga Vendimi), a mund të zëvendësojë shenja C, shenjën e mëparshme R ose P? 

Nëse në pajtim me pikën 58-b nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, banka i ndryshon kushtet e kontratës të ekspozimeve të kredisë, për të cilat fusha 27-1 R/P „Ristrukturim ose vazhdim i afatit të maturimit“ më 29.02.2020, fusha ka qenë e plotësuar me shenjë „R“ ose „P“, në atë rast banka e plotëson fushën 27-1 - R/P/C „Ristrukturim, vazhdim i afatit të maturimit ose ndryshim të kushteve të kontratës“ nga Udhëzimi, me shenjën „C“ (që e zëvendëson shenjën e mëparshme). 

2. Si do të përdoret shenja C për produktet që nuk kanë pasur asnjë lloj ndryshimi në kushtet e kredisë deri më 29.02, mirëpo më vonë ka pasur një ndryshim që do të çojë në prolongim ose ristrukturim?

Në pajtim me pikën 58-b nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, për këto ekspozime të kredisë, banka mundet dy raste të kryej ndonjë nga aktivitetet nga pika 37 paragrafi 1 nga Vendim për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, duke mos marrë ky ekspozim i kredisë trajtim të ekspozimit të ristrukturuar të kredisë. Kështu, për ekspozimet e kredisë që nuk janë konsideruar si të ristrukturuar më 29.02.2020, banka e plotëson fushën 27-1 nga Udhëzimi me shenjën „C“ nëse kryen dy ndryshime të kushteve të kontratës. 

3. Nëse shenja R/P/C plotësohet në pajtim me ndryshimin e fundit të një produkti të caktuar, ose sipas një prioriteti të përcaktuar (p.sh. Nëse produkti është ristrukturuar, dhe ka edhe ndryshime të kushteve të kontratës për shkak të Kovid-19, të plotësohet me R)? Duke bërë këtë, nënkuptohet se të gjithë të dhënat e tjera të ndërlidhura (numri i ndryshimeve të kryera R/P/C, data e ndryshimeve të kryera R/P/C, shuma e caktuar gjatë ndryshimit të kryer R/P/C, data e re e maturimit R/P/C) duhet të përcjellin shenjën që do të shënohet në fushën 27-1 R/P/C dhe t’i referohen llojit konkret të ndryshimit të shënuar në këtë fushë.

Plotësimi i fushës 27-1 nga Udhëzimi duhet të jetë në pajtim me ndryshimin e fundit në ekspozimin e kredisë, dhe në pajtim me këtë, të shënohen të gjithë të dhënat tjera lidhur me ekspozimin konkret. Për ekspozimet e kredisë tashmë të ristrukturuara (nga përgjigja numër 1), shenja „C“ mund të shënohet vetëm gjatë ndonjë ndryshimi konkret të kushteve të kontratës, sepse ndryshimi i dytë i kushteve të kontratës do të shënohet me „R“. Për ekspozimet e kredisë tashmë të prolonguara (nga përgjigja numër 1), si dhe në rastin e pyetjes numër 2 (për ekspozimet e kredisë që deri më datë 29.02.2020 nuk ka asur asnjë lloj ndryshimi në kushtet të kontratës, shenja „C“ mund të shënohet gjatë ndryshimit të kushteve të kontratës në dy raste. Nëse bëhet ndonjë ndryshimi i tretë i kushteve të kontratës, do të shënohet me „R“.

4. Kur dhe si do të raportohet për ekspozimet nga pika 58-а për të cilat nuk do të ndryshohen kushtet e kontratës, por vetëm do të ndryshohet trajtimi në kredi me probleme.

Në periudhën deri më 30 shtator të viti 2020, ekspozimet e kredisë nga pika 58-a nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë që nuk do të ndryshojnë kushtet e kontratës, ndërsa klientët gjatë kësaj periudhe vonon shlyerjen e detyrimeve deri në 150 ditë, do të paraqiten në Regjistrin kreditor si të rregullt, dhe gjatë plotësimit të fushës 24-1 „Numri maksimal i ditëve për vonesë“ do të plotësohet numri maksimal i vonesës në datën e raportimit (deri në 150 ditë). Banka mund t’i konsiderojë ato ekspozime si të rregullt më së voni deri më 31 dhjetor të vitit 2020, deri kur të jetë e nevojshme të kryhet harmonizimi me pikën 2 nënpikën 2.6 nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, përveç nëse krijohen kushte për të ruajtur statusin e rregullt. 

Duke bërë këtë, mbetet detyrimi për klasifikimin e këtyre ekspozimeve të kredisë në pajtim me ditët e vonesës, si dhe kriteret tjera të përshkruara në Vendimin për menaxhimin e rrezikut të kredisë në bazë të të cilave banka kryen klasifikim të ekspozimeve të kredisë, me ç’rast mundësia për vazhdim të statusit të rregullt të këtyre ekspozimeve nuk do të thotë një mundësi për riklasifikimin e tyre në një kategori më të mirë të rrezikut, as për lirim të korrigjimit të vlerës.

5. Si duhet të raportohet në 2 skenarët në vijim: 

1. Skenari - Miratimi i kredisë për refinancim me moratorium lidhur me shlyerjen e detyrimeve;

2. Skenari - Futja e një moratoriumi të plotë/pjesshëm të shlyerjes së detyrimeve në produktet ekzistuese.

Si të plotësohen fushat në vijim:

5.1. 27-1 - „R/P/C“ - Në këtë fushë, plotësohen me shenjën „C“ produktet nga skenari nr. 1 (duke pasur parasysh se kreditë e rifinancuara nuk raportohen në Regjistrin kreditor që nga dhjetori i vitit 2014)?

Sa i përket skenarit të parë, në rregullore më nuk ekziston një definicion për rifinancim, kështu që nisemi nga supozimi se me rifinancim ju nënkuptoni rifinancim të detyrimeve të klientit ndaj ndonjë banke tjetër. Në këtë rast bëhet fjalë për një kredi të re, me ç’rast në fushën 27-1 - R/P/C „Ristrukturim, vazhdim të afatit të maturimit ose ndryshim i kushteve të kontratës“ nga Vendimi do të shënohet „C“ nëse në periudhën deri më 30 shtator të vitit 2020 banka ka kryer ndryshim në kushtet e kontratës. 

Sa i përket skenarit të dytë, udhëzimet janë dhënë në tabelën 1.

5.2. 11-2 - „brKPS“ - Kjo fushë mund të plotësohet vetëm nëse bëhet fjalë për skenarin numër 1. Në skenarin numër 2, fusha „brKPS“ nuk do të mund të plotësohej - nuk ka palë të vjetër e cila mbyllet për me këtë ekspozim. Çfarë do të raportohet në rast të skenarit numër 2 në fushën „brKPS“? 

Sa i përket skenarit të dytë, fusha 11-2 „brKPS“, numri i palëve të vjetra kreditore, duhet të plotësohet me numrin e palës së kredisë së produktit (numër i ri në rast të skenarit nr. 1, numri i vjetër në rast të skenarit nr. 2)

5.3. „datR/P/C“ skenari numër 1 do të raportohej në datën e kontratës, por çka duhet të plotësohet në rast të skenarit nr. 2?

Fusha 13-a - „datR/P/C“, data e ristrukturimit, vazhdimit të afatit të maturimit dhe ndryshim i kushteve të kontratës si rezultat i epidemisë së Kovid-19, plotësohet me datën e ndryshimit të kushteve të kontratës, gjegjësisht data kur futet një moratorium i plotë/pjesshëm për shlyerjen e detyrimeve të ekspozimeve ekzistuese të kredisë (skenari i dytë).

5.4. „odobroR/P/C“ - Çka do të shënohet në skenarin numër 2? Shuma e kryegjësë së pamaturuar në datën e futjes së moratoriumit?

Në fushën 14-a „odobR/P/C“, shuma e miratuar gjatë ristrukturimit (odobrR), vazhdim të afatit të maturimit (odobrP) ose ndryshim të kushteve të kontratës (odobrC), në rast të skenarit të dytë shënohet shuma e kryegjësë për të cilën miratohet moratorium, në datën e futjes së moratoriumit.

5.5. „novDatDost“ - Në skenarin nr. 1 kjo datë do të jetë e njëjtë me datën në fushën „datDostGlav“? Në skenarin numër 2 do të shënohej data e re (e prolonguar) e maturimit? Ndërsa në fushën „datDostGlav“ do të jetë data e maturimit para futjes së moratoriumit?

Fusha 29-1 „novDatDost“, data e re e maturimit, plotësohet vetëm nëse është ndryshuar data e maturimit të ekspozimit të kredisë, në të kundërtën fusha nuk plotësohet. Kështu, në skenarin e parë kjo fushë nuk plotësohet sepse bëhet fjalë për një kredi të re. Në skenarin e dytë plotësohet me datën e re të maturimit në pajtim me ndryshimin e kushteve (moratoriumin). Në skenarin e dytë, në fushën „datDostGlav“ do të mbesë data e maturimit para futjes së moratoriumit.

5.6. Çka do të shënohet në fushën „brR/P/C“ në palët e shënuar me „C“?

Në fushën 28 „pbR/P/C“, numri i vazhdimeve të afatit të maturimit/numri i ristrukturimeve/numri i ndryshimeve të kushteve të kontratës, shënohet numi i ndryshimeve të kushteve të kontratës si rezultat i epidemisë së Kovid-19, në pajtim me pikën 58-b nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, me ç’rast duhet pasur parasysh dispozitat nga pikat 58-b nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë (tabela 1).

6. Nëse ndonjë klient pranon ofertën publike për shtyrje të detyrimeve mbi kryegjënë dhe interesin dhe muajin e ardhshëm ndërron mendjen dhe dëshiron të kthejë kredinë në shlyerje, gjegjësisht nuk ka shtyrje të detyrimeve, a do të paraqesë ndryshimi në atë rast një ndryshim të kushteve të kredisë dhe do të numërohet dhe evidentohet në fushën nr. 28 nga Vendimi do t’i mbetet shenja „C“ ose nuk numërohet.

Për ekspozimin e kredisë që ka pësuar ndryshim të kushteve të kredisë në pajtim me pikën 58-b nga Vendimi për metodologjinë e menaxhimit të rrezikut të kredisë, dhe për të cilin banka në fushën 27-1 R/P/C „Ristrukturim, vazhdim të afatit të maturimit ose ndryshim të kushteve të kontratës“ nga Vendimi, ka shënuar shenjën „C“, nëse muajin e ardhshëm klienti ndryshon mendjen dhe dëshiron të kthejë kredi me shlyerje, për këtë palë të kredisë në fushën 27-1 nga Vendimi nuk do të vendoset shenja „C“ (nëse paraprakisht kjo fushë ka qenë e zbrazët, gjegjësisht do të mbesin shenjat „P“ ose „R“ nëse paraprakisht kjo fushë ka qenë e plotësuar me këto shenja). Gjithashtu, fusha 28 - brR/P/C, „numri i vazhdimeve të afatit të maturimit/numri i ristrukturimeve/numri i ndryshimeve të kushteve të kontratës“, nuk do të plotësohet, gjegjësisht mbetet e zbrazët.

7. Nëse për ndonjë palë të kredisë, në muajin prill, fusha R/P/C është plotësuar me shenjën „C“ dhe me numër ndryshimesh në fushën brR/P/C „1“, dhe në muajin e ardhshëm, ka pasur prolongim ose ristrukturim të palës së kredisë për shkak të një vendimi të caktuar të bankës, që nuk lidhet me Kovid-19, por është miratuar me kërkesë të klientit, a do të duhet të raportohet me „P“ dhe me numër të ndryshimeve brR/P/C „1“, përkatësisht do të duhet të raportohet me „R“ me numër ndryshimesh në fushën brR/P/C „1“, ose përsëri duhet të mbesë „C“ në fushën R/P/C në muajt e ardhshëm deri më 30.09.2020, sepse klienti tashmë ka pranuar ofertë për shkak të gjendjes me Kovid-19?

Nëse gjatë muajit prill 2020, banka ka plotësuar fushën 27-2 - R/P/C „Ristrukturim, vazhdim të afatit të maturimit ose ndryshim të kushteve të kontratës“ nga Vendimi me shenjën „C“, në këtë rast, gjatë ndryshimit të ardhshëm të kushteve të kontratës, plotësimi i fushave 27-1 - R/P/C dhe 28 - brR/P/C nga Vendimi do të varet nga ajo se si do të jetë në fushën 27-1 nga Vendimi më 29 shkurt të vitit 2020. Duke bërë këtë, banka duhet t’i ndjekë udhëzimet e dhëna në tabelën 1. 

8 Si do të duhet të veprohet pas përfundimit të situatës së re me Kovid-19 tek palët të cilët deri në atë moment janë trajtuar me shenjën „C“, dhe para ndryshimit kanë pasur shenjën „P“ ose „R“? A do duhet të kthehen këto shenja në fushën R/P/C dhe me numrin përkatës të ndryshimeve në fushën brR/P/C, në pajtim me atë se sa herë janë ristrukturar ose prolonguar?

Nga dhjetori i vitit 2020, gjatë plotësimit të fushave 27-1 - R/P/C „Ristrukturim, vazhdim i afatit të maturimit ose ndryshim i kushteve të kontratës“ dhe 28 - brR/P/C „Numri i vazhdimeve të afatit të maturimit/numri i ristrukturimve/numri i ndryshimeve të kushteve të kontratës“ nga Vendimi, banka duhet t’i ndjekë udhëzimet e dhëna në tabelën 1.

Tabela 1: Udhëzime për plotësimin e fushën 27-1 - R/P/C Ristrukturim, vazhdim i afatit të maturimit ose ndryshim i kushteve të kontratës gjatë aplikimit të shenjës C